Một số vấn đề về giáo dục niềm tin cho sinh viên qua bài giảng phần III Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lê Nin

Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 2-2013 11 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ GIÁO DỤC NIỀM TIN CHO SINH VIÊN QUA BÀI GIẢNG PHẦN III NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊ NIN Nhà giáo ƣu tú - Hoàng Văn Tý Phụ trách Khoa Lý luận Chính trị, Trường Đại học Xây dựng Miền Trung Tóm tắt: Giáo dục niềm tin cho sinh viên qua bài giảng của các môn Lý luận Chính trị là hết sức cần thiết, vì đó là niềm tin dựa trên cơ sở khoa học và quy luật vận động của xã hội, tin vào tính khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Qua đó tin tưởng tuyệt đối vào đường lối chính sách của Đảng và con đường Xã hội chủ nghĩa (XHCN) mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn và đang quyết tâm phấn đấu xây dựng. Nhờ đó mà làm tăng thêm ý chí, nghị lực phấn đấu ở mỗi con người, sẽ phát huy cao độ tính tự giác, sáng tạo vốn có trong mỗi con người, để vượt qua những khó khăn thử thách trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam XHCN. Từ khóa: Giáo dục niềm tin, sinh viên, môn học. Sự nghiệp đổi mới đất nước ta gần ba mươi năm qua đã thu được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đưa nước ta thoát khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao vị thế của dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế. Chúng ta không những khắc phục được sự tụt hậu về kinh tế so với các nước trong khu vực và thế giới mà còn tạo được những nhân tố thuận lợi để đưa đất nước ta bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và mở rộng hội nhập quốc tế. Tuy nhiên bên cạnh những thành tự to lớn về kinh tế - xã hội mà chúng ta đã đạt được thì ở nhiều lĩnh vực khác, do tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường và sự mở cửa giao lưu với thế giới bên ngoài, trong cuộc sống hàng ngày đang có những biểu hiện đáng lo ngại như: tội phạm và tệ nạn xã hội gia tăng, đạo đức lối sống có nhiều biểu hiện lệch lạc, văn hoá giao tiếp, ứng xử thiếu lòng tự trọng, ý thức chấp hành pháp luật không nghiêm. Đặc biệt là hiện tượng phai nhạt niềm tin, lý tưởng cách mạng ở một bộ phận cán bộ, đảng viên, thanh niên, sinh viên. Trong bối cảnh đó các thế lực thù địch quốc tế và trong nước đang tăng cường chiến lược “Diễn biến hoà bình” chúng lợi dụng sự sa sút về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và sự phai nhạt niềm tin của một bộ phận cán bộ, nhân dân, thanh niên để gây nghi ngờ, mất đoàn kết, gây rối loạn xã hội, qua đó để chuyển hoá, tiến tới làm lệch hướng phát triển XHCN. Để giữ vững những thành quả đã đạt được, để đưa sự nghiệp đổi mới đất nước tiếp tục thu được những thành tựu to lớn hơn nữa thì công tác tư tưởng lý luận phải là bước đột phá nhằm tạo nên sự chuyển biến tích cực về tư tưởng, nhận thức niềm tin, lý tưởng ở mỗi con nguời và cộng đồng xã hội. Với yêu cầu như vậy thì việc giảng dạy các môn Lý luận Chính trị, Tư tưởng Hồ Chí Minh có vai trò như thế nào và cần phải làm gì để góp phần giáo dục, hình thành và củng cố niềm tin cho sinh viên thông qua những bài giảng của mình. Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 2-2013 12 Như chúng ta đã biết, Chủ nghĩa xã hội (CNXH) Khoa học là một trong ba bộ phận hợp thành chủ nghĩa Mác-Lênin. Ba bộ phận này có mối quan hệ gắn bó không thể chia cắt, chính điều đó làm cho học thuyết Mác - Lênin vừa mang tính khoa học, vừa mang tính cách mạng sâu sắc. Trong ba bộ phận đó thì CNXH Khoa học là bộ phận thể hiện rõ nhất mục đích của học thuyết Mác - Lênin, bởi vì nó trực tiếp lý giải những điều kiện, lực lượng, con đường, biện pháp nhằm giải phóng giai cấp công nhân, giải phóng toàn xã hội khỏi tình trạng áp bức bóc lột của các giai cấp thống trị, để xây dựng một kiểu xã hội hoàn toàn mới, một kiểu xã hội mà người lao động là chủ thể của mọi tư liệu sản xuất và mọi quan hệ sản xuất, một kiểu xã hội có khả năng đem lại quyền lực chính trị, quyền lợi kinh tế cho các cấp lao động. Mặt khác CNXH Khoa học là một phận thể hiện rõ nhất tính hiệu lực của học thuyết Mác - Lênin, bởi vì quá trình thực hiện những quy luật xã hội - chính trị của CNXH Khoa học cũng chính là quá trình giải quyết các yêu cầu của hoạt động thực tiễn, làm cho mục đích của học thuyết Mác - Lênin trở thành hiện thực. Với ý nghĩa như vậy, xét theo nghĩa rộng thì CNXH Khoa học chính là chủ nghĩa Mác - Lênin. Do đó ở mỗi bài giảng của CNXH Khoa học quá trình giảng viên nêu và luận giải những nguyên lý, qui luật của sự vận động xã hội để hướng đến mục tiêu CNXH - CNCS cũng chính là quá trình hình thành củng cố niềm tin cho sinh viên về tương lai của CNXH hiện thực. Tuy nhiên để việc giảng dạy các môn Lý luận Chính trị nói chung, phần ba “Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về CNXH” nói riêng đạt được hiệu quả cao nhất thì cần chú ý đến các yếu tố sau: 1. Trƣớc hết và vai trò quan trọng nhất là ngƣời giảng viên phải thực sự có niềm tin vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tin vào tƣơng lai của CNXH Thực tế cho thấy khi nào người giảng viên thực sự có niềm tin thì mới tâm huyết trong việc đi truyền niềm tin cho người khác, mới chịu khó đi sâu nghiên cứu lý luận và thực tiễn, tìm ra được những lý giải khoa học, để qua từng bài giảng thuyết phục được sinh viên có niềm tin như mình. Như chúng ta đã biết các môn Lý luận Chính trị có đối tượng, phương pháp và nội dung nghiên cứu riêng, song tất cả đều nhằm đến mục đích chung là tạo cho sinh viên có một niềm tin vào sự đúng đắn của học thuyết Mác - Lênin, tin vào một xã hội tốt đẹp đã và đang từng bước thể hiện trong đời sống hiện thực ở nhiều nước - Đó là CNXH. Qua đó để sinh viên tin vào con đường XHCN mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn và đang quyết tâm phấn đấu xây dựng. Khi đã tạo được niềm tin như vậy, thì nó sẽ làm tăng thêm ý chí, nghị lực phấn đấu ở mỗi con người, nó sẽ phát huy cao độ tính tự giác, sáng tạo vốn có trong mỗi con nguời để họ vượt qua những khó khăn thử thách trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đặc biệt khi đã có được niềm tin thì con người sẽ luôn vững vàng trước những biến động phức tạp, Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 2-2013 13 thậm chí bất lợi xảy ra ở nơi này, nơi khác, ở thời điểm này, thời điểm khác của quá trình xây dựng CNXH hiện thực trong phạm vi từng nước và phạm vi thế giới. Theo tôi trong đội ngũ giảng viên Lý luận Chính trị nếu có cá nhân quan niệm đi giảng bài chỉ để “kiếm cơm”, còn trong đầu không thực sự có niềm tin vào những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin thì không nên đứng vào hàng ngũ này. 2. Hình thành niềm tin trong sinh viên phải trên cơ sở lý giải một cách khoa học những nguyên lý cơ bản của CNXH Khoa học Để hình thành và củng cố niềm tin cho sinh viên thì yếu tố không kém phần quan trọng là phải biết vận dụng một cách nhuần nhuyễn những nguyên lý của triết học, kinh tế - chính trị học Mác - Lênin vào thực tiễn quá trình cách mạng trong nước, thế giới để lý giải những nguyên lý của CNXH Khoa học. Đây là một trong những phương pháp nghiên cứu của CNXH Khoa học, đồng thời nó cũng là yếu tố để tạo được niềm tin khoa học cho sinh viên. Nếu trước đây khi CNXH Hiện thực còn là một hệ thống thế giới với đầy đủ uy tín và sức mạnh thì việc giảng dạy các môn Lý luận Chính trị nói chung, phần CNXH Khoa học nói riêng là hết sức thuận lợi. Giảng viên chỉ cần nêu những nguyên lý của CNXH Khoa học là có thể tạo được những niềm tin trong sinh viên về chủ nghĩa Mác - Lênin, CNXH Hiện thực. Nhưng ngày nay tình hình đã hoàn toàn khác, những diễn biến thực tế của CNXH Hiện thực và cuộc sống có nhiều điều không hoàn toàn thuận chiều với nguyên lý của CNXH Khoa học. Vì vậy, nếu cứ thuyết giảng một chiều, áp đặt, hoặc chỉ nêu thành tựu thắng lợi như trước đây thì không có tính thuyết phục, không tạo được sự chấp nhận để có được niềm tin đối với sinh viên. Do đó đòi hỏi giảng viên khi giảng mỗi vấn đề của CNXH Khoa học phải thông tin nhiều chiều, phải đưa ra nhiều qua điểm khác nhau, trên cơ sở đó vận dụng những nguyên lý của triết học, kinh tế - chính trị học Mác - Lênin để lý giải sự đúng đắn những nguyên lý, quy luật của CNXH Khoa học. Khi một vấn đề nêu ra được chứng minh trên cơ sở khoa học sẽ tạo được niềm tin đối với sinh viên. Chẳng hạn, khi lý giải tính tất yếu ra đời của học thuyết kinh tế - xã hội cộng sản (XHCS) mà CNXH là giai đoạn đầu của nó thì ta phải dựa vào triết học Mác để chứng minh được rằng: lịch sử loài người phát triển không ngừng theo quy luật từ trình độ thấp nhất đến trình độ cao. Nguyên nhân tạo nên bước chuyển từ học thuyết kinh tế - xã hội có trình độ thấp đến học thuyết kinh tế - xã hội có trình độ cao là do sự phát triển của phương thức sản xuất nội tại, trong đó yếu tố quyết định là sự phát triển của lực lượng sản xuất (LLSX). Với quan niệm như vậy thì học thuyết kinh tế - xã hội TBCN không phải là điểm dừng cuối cùng của loài người (vì như vậy sẽ trái với qui luật), chính sự phát triển của phương thức sản xuất TBCN, trong đó yếu tố quyết định là sự phát triển của LLSX trong xã hội tư Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 2-2013 14 bản (XHTB), tất yếu làm xuất hiện một học thuyết kinh tế xã hội mới tiến bộ hơn, Mác, Ăngghen chỉ là người phát hiện và đặt tên là học thuyết kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa (CSCN). Qua sự minh chứng một cách khoa học như vậy sẽ làm cho sinh viên thấy được rằng sự ra đời của CNXH - giai đoạn đầu của học thuyết kinh tế - xã hội CSCN là do qui luật vận động tất yếu khách quan của lịch sử, chứ không phải là áp đặt chủ quan của học thuyết Mác. Từ đó sẽ hình thành trong sinh viên niềm tin về tương lai của CNXH Hiện thực. Hoặc khi lý giải sự sụp đổ của CNXH ở Liên Xô và Đông Âu, giảng viên cần chứng minh được rằng: Đây là sự sụp đổ của những mô hình CNXH không đúng với tư tưởng cơ bản của chủ chủ nghĩa Mác - Lênin, chứ không phải là sự sụp đổ của chính bản thân học thuyết Mác. Đồng thời, phải chỉ ra được nguyên nhân cơ bản của sự sụp đổ này là do các Đảng Cộng sản (mà trước hết là Liên Xô) đã không vận dụng đúng đắn và thiếu sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cuộc sống, cũng như do chậm tổng kết những bài học, từ thực tiễn xây dựng CNXH để bổ sung phát triển đường lối, chính sách và phát triển lý luận. Mặt khác trong quá trình luận giải này cần phải lấy thực tiễn sinh động của CNXH hiện thực ở Trung Quốc, Việt Nam để minh họa cho sinh viên thấy được rằng gần 1/4 dân số trên hành tinh này vẫn đang quan tâm xây dựng CNXH và đã đạt được những thành tựu kỳ diệu. Đây chính là cơ sở để tạo được niềm tin cho sinh viên về CNXH hiện thực trong điều kiện hiện nay. 3. Để tạo đƣợc niềm tin của sinh viên về tƣơng lai của CNXH thì khi giảng giải những vấn đề của CNXH Khoa học không đƣợc né tránh những sai lầm trong đƣờng lối mà các đảng cộng sản mắc phải, không đƣợc né tránh những yếu kém và cả những tiêu cực trong bộ máy của hệ thống chính trị Như chúng ta đã biết, đặc điểm của sinh viên ngày nay là họ được thường xuyên tiếp cận với nhiều nguồn thông tin, nên tuy đang ngồi trên ghế nhà trường nhưng họ đã biết được nhiều diễn biến của đời sống xã hội, cả trong nước và thế giới. Vì vậy, nếu giảng viên chỉ nêu và giảng giải thuần túy những nguyên lý, lý luận, không liên hệ với thực tiễn hoặc chỉ nêu thành tựu và những mặt tốt đẹp của xã hội theo kiểu một chiều, áp đặt thì cũng không thuyết phục được sinh viên, không tạo được niềm tin khoa học trong sinh viên. Do đó, giảng viên một mặt cần nêu và khẳng định những thành tựu mà CNXH đã đạt được, cần nêu và khẳng định bản chất tốt đẹp của CNXH, cũng như của các tổ chức trong hệ thống chính trị XHCN. Mặt khác trong quá trình đó thì cũng phải nêu ra được những mặt yếu kém, thậm chí cả những biểu hiện tiêu cực trong các bộ phận của hệ thống chính trị XHCN. Tuy nhiên khi nêu và phân tích mặt yếu kém, những tiêu cực trong đời sống xã hội, cần làm rõ để sinh viên thấy được nó không phải là một bản chất, mà chỉ là những hiện tượng của quá trình phát sinh, phát triển của một xã hội mới mà thôi. Đồng thời phân tích để sinh viên thấy được Đảng ta, nhân dân ta đã nhận Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 2-2013 15 thấy và đang từng bước khắc phục những mặt yếu kém và hạn chế này. Tóm lại, việc giáo dục niền tin cho sinh viên qua bài giảng của các môn Lý luận chính trị là hết sức cần thiết, nếu mỗi giảng viên đều có ý thức giáo dục đạo đức, niền tin cho sinh viên qua các bài giảng của mình thì hiệu quả của nó sẽ ngày càng to lớn hơn, chúng ta không chỉ đào tạo được những con người có năng lực chuyên môn cao mà còn có cả niềm tin, lý tưởng cao đẹp, đảm bảo cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội đi đến thắng lợi. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Giáo trình những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin dành cho sinh viên ĐH, CĐ khối không chuyên ngành Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh. 2012. NXB Chính trị Quốc gia. [2] Tạp chí cộng sản số 849, 850, 851. 2013. Cơ quan Lý luận - Chính trị TW Đảng CSVN. [3] Tạp chí triết học số 6 (265), số 7 (266), số 8 (267). 2013. Viện triết học.