Nâng cao chất lượng tổ chức chuyên đề ở trường Tiểu học

1 LỜI MỞ ĐẦU Nhà trường tiểu học là đơn vị giáo dục của bậc học nền tảng nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở. Với yêu cầu trên, cho ta thấy đội ngũ giáo viên chính là lực lượng nòng cốt giữ vai trò then chốt trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh. Muốn trò học tốt cần phải có người thầy giỏi vững chuyên môn, có kiến thức sâu rộng, nắm bắt được tâm lý học sinh, để từ đó tổ chức được các họat động học tập cho các em nhằm giúp các em có thể chủ động học tập tích cực và chiếm lĩnh được kiến thức. Chính vì thế, công tác nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên là vấn đề cấp thiết mà Ban giám hiệu nhà trường cần phải thực hiện . Muốn thực hiện tốt nhiệm vụ này, hiệu trưởng phải đẩy mạnh việc quản lý họat động chuyên môn trong nhà trường. Trong đó, họat động chuyên đề là họat động mũi nhọn sẽ giải quyết được những khó khăn vướng mắc trong việc giảng dạy của giáo viên. Thực tế sau bốn năm thực hiện chương trình sách giáo khoa mới, giáo dục nước ta đã có sự chuyển mình khá rõ rệt. Phương pháp dạy học truyền thống của chúng ta trước kia làm cho học sinh thụ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Chúng ta đã mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy và học, trên cơ sở kế thừa phương pháp dạy học truyền thống và phát huy phương pháp dạy học hướng tới họat động học tập phát huy tính tích cực của học sinh. Sự đổi mới phương pháp dạy học phát sinh những khó khăn vướng mắc cho giáo viên trong việc lựa chọn các hình thức tổ chức họat động học tập cho học sinh sao cho phù hợp với nội dung chương trình và từng đối tượng học sinh. Chính vì thế, việc tổ chức chuyên đề rất thiết thực, giúp giáo viên tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong quá trình giảng dạy. 2 Với họat động chuyên đề, giáo viên được đóng góp xây dựng những kinh nghiệm qua việc giảng dạy của mình. Từ nhiều ý kiến đóng góp, xây dựng của giáo viên đúc kết lại để tháo gỡ vướng mắc trong quá trình giảng dạy. Và chuyên đề cũng chính là bài học kinh nghiệm quý báu được nhân rộng ra cho tòan thể đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Đó chính là lý do khiến tôi rất hứng thú khi thực hiện đề tài này. 3 NỘI DUNG Họat động dạy và học là hoạt động trung tâm của nhà trường. Tổ chuyên môn là tổ chức cơ sở quan trọng nhất để thực hiện chức năng nhiệm vụ chính trị trong nhà trường. Các hoạt động của tổ chuyên môn là họat động mà hiệu trưởng phải quản lý. Nội dung họat động của tổ chuyên môn rất phong phú. Trong đó họat động chuyên đề là một họat động cơ bản được qui định trong các họat động của tổ chuyên môn. Họat động chuyên đề gắn liền với vị trí, chức năng của tổ chuyên môn ở trường tiểu học và thực tiễn dạy hoc sinh động hiện nay ở nhà trường. Do vậy họat động chuyên đề là một trong những họat động cơ bản của tổ chuyên môn mà người hiệu trưởng phải quản lý. Do đó, muốn nâng cao chất lượng giáo dục cần đẩy mạnh công tác quản lý tổ chuyên môn . I. Ý NGHĨA CỦA HỌAT ĐỘNG CHUYÊN ĐỀ TRONG VIỆC NÂNG CAO TAY NGHỀ GIÁO VIÊN: Họat động chuyên đề là một trong những nội dung sinh hoạt cơ bản của tổ chuyên môn ở trường tiểu học. Nó giữ một vị trí, vai trò hết sức quan trọng. Hoạt động chuyên đề gắn bó chặc chẽ với vị trí, chức năng, nhiệm vụ của tổ chuyên môn trường tiểu học. Nó góp phần nâng cao kết quả giảng dạy giáo dục và trình độ tay nghề của giáo viên.Qua họat động chuyên đề, chất lượng người thầy được nâng lên, phát huy được năng lực tiềm tàng, sáng kiến, kinh nghiệm của từng tổ viên trong tổ khối, nhân rộng những kinh nghiệm tốt trong tòan trường, từ đó không ngừng nâng cao chất lượng học tập của học sinh 4 II. KHÓ KHĂN VÀ THUẬN LỢI KHI TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ : * Thuận lợi: Đội ngũ giáo viên thường xuyên được dự các chuyên đề do trường và phòng giáo dục tổ chức. Khối trưởng, giáo viên nồng cốt được phòng giáo dục tập huấn một số kĩ năng: quản lí chuyên môn, phương pháp trò chơi phát huy tính tích cực… Đại đa số đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình, năng nổ trong công tác. Nhìn chung cơ sở vật chất của trường cũng tương đối ổn. Trường có được một phòng vi tính để đáp ứng việc học tin học cho GV và học sinh. * Khó khăn: Phòng chức năng để tổ chức chuyên đề, hội thảo chưa đáp ứng. Sĩ số học sinh trong mỗi lớp đông. Đa số giáo viên học nâng cao chuẩn vào ngày thứ 7 đôi lúc cũng khó để tổ chức hội thảo, chuyên đề. So với năm học trước, thư viên thiết bị cũng được trang bị thêm nhiều đồ dùng dạy học và thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy. Tuy nhiên, đồ dùng dạy học vẫn chưa đáp ứng tốt nhu cầu của giáo viên. Bên cạnh đó một số đồ dùng dạy học ngành đưa về chưa kịp tiến độ so với việc thực hiện nội dung chương trình. Vì sĩ số học sinh đông nên các phòng chức năng đều được trưng dụng làm phòng học. Hiện tại, trường vẫn khoâng có hội trừơng riêng để tiện 5 cho việc tổ chức hội thảo, chuyên đề (hoäi tröôøng ñaõ ngaên thaønh phoøng hoïc). III. NHỮNG LƯU Ý KHI TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ TRONG NHÀ TRƯỜNG : Chuyên đề thực hiện trong nhà trường được tiến hành qua các giai đọan sau : 1) Giai đoạn phát hiện vấn đề và chọn đề tài :(lý do ra đời của chuyên đề) Đây là giai đoạn khá quan trọng quyết định sự thành công của chuyên đề. Những vấn đề đưa ra giải quyết phải thật sự “thiết thực, cấp bách”, là những vướng mắc mà giáo viên đang cần tháo gỡ trong chuyên môn . Chuyên đề phải xuất phát từ nhu cầu của GV. Tuyệt đối tránh tình trạng BGH tổ chức hàng loạt chuyên đề cho đủ tất cả những phân môn trong chương trình mà không cần biết những chuyên đề đó có thật sự cần thiết và đáp ứng được nhu cầu của GV hay không, điều này sẽ gây “bội thực” cho GV và cả học sinh mà lại không đạt hiệu quả , làm lãng phí thời gian vô ích. Làm cách nào để chọn đề tài phù hợp khi tổ chức chuyên đề ? ( cần lưu ý đề tài ở đây không chỉ là những môn học chính khoá trong nhà trường mà có thể là những vấn khác liên quan đến hoạt động giáo dục trong nhà trường như : giáo dục đạo đức học sinh, cách sử dụng ĐDDH như thế nào để đạt được hiệu quả….) GV tự chọn đề tài . Qua kiểm tra, dự giờ BGH phát hiện ra những vướn mắc của đa số GV từ đó chọn đề tài để tổ chức chuyên đề . 6 Ví dụ : Khá nhiều GV cho rằng Lịch sử là một phân môn không quan trọng nên thường dạy qua loa, chủ yếu là cho học sinh tự đọc bài về học thuộc ghi nhớ trong SGK là đủ. Do cách học máy móc như thế nên đã dẫn đến tình trạng HS hiểu biết rất ít về lịch sử nước nhà. - Vậy thì nên chăng tổ chức một chuyên đề để giúp cho GV thấy được ích lợi và tầm quan trọng khi dạy tốt phân môn lịch sử .Đây chính là điều quan trọng mà BGH cần định hướng cho GV trong chuyên môn chứ không phải đợi GV có nhu cầu thì mới tổ chức . - Vừa qua, phòng giáo dục Quận Tân Phú đã mạnh dạn thực hiện chuyên đề “Dân ta biết sử ta ” dành cho cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán. Vậy cán bộ chuyên môn phòng giáo dục đã nhìn thấy được mặt hạn chế của giáo viên trong Quận, đó cũng là điều đáng mừng. - Tổ chức chuyên đề để nâng cao hơn nữa những mặt mạnh của đội ngũ GV. - Nhân điển hình những tiết dạy hiệu quả , tạo điều kiện cho GV giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. 2) Giai đoạn tổ chức chỉ đạo thực hiện chuyên đề: a) Xây dựng kế hoạch: - Việc xây dựng kế họach thực hiện chuyên đề cần cụ thể và chi tiết (thời gian, nội dung công việc cần làm, phân công …) - Thời gian tổ chức chuyên đề cần kịp thời và đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của GV. b) Chuẩn bị nội dung chuyên đề: - Nội dung chuyên đề được đưa xuống tổ chuyên môn thảo luận. BGH cần định hướng cho GV thảo luận xoay quanh những khó khăn, vướng mắc khi 7 thực hiện những vấn đề mà chuyên đề đặt ra, đồng thời tự bản thân họ phải tìm ra được những biện pháp khắc phục những khó khăn đó, để sau khi tổ chức chuyên đề xong bản thân GV sẽ tự đối chiếu với cách thức họ đưa ra và từ đó tự điều chỉnh những phương pháp dạy học cho phù hợp . * Ví dụ : Dạy luyện nói cho HS lớp Một . - Khó khăn khi dạy cho HS lớp Một luyện nói là : HS rất ít chịu nói. Khi nói thì không thành câu hoặc dùng từ ngữ thiếu chính xác khi diễn đạt ý… - Để HS nói được GV thường đưa ra những gợi ý nhỏ để HS trả lời. - GV thường bỏ qua giờ luyện nói mà tập trung vào dạy đọc chữ cho HS.  Vậy thì làm thế nào để HS tự tin khi nói và có thể nói tốt chủ đề yêu cầu của bài. Nhiệm vụ của chuyên đề là phải giúp họ giải quyết được những gút mắc này . * Qua chuyên đề BGH cần giúp cho giáo viên hiểu được rằng : - Hoạt động luyện nói của HS là hết sức quan trọng không thể bỏ qua (mặc dù nó chỉ chiếm khoảng 10 15 phút trong một tiết).Tuy nhiên nếu dạy tốt hoạt động này sẽ giúp các em tự tin trong giao tiếp hằng ngày, mạnh dạn bày tỏ ý kiến trước đám đông và điều quan trọng là sẽ giúp các em học tốt phân môn Tập làm văn sau này. - GV cần hiểu rằng đây là giờ luyện nói : HS phải vận dụng tất cả những vốn sống của mình để nói. Chính vì vậy việc đưa ra từng câu hỏi nhỏ để gợi ý cho HS trả lời là không phù hợp. Chỉ nên đưa từng gợi ý nhỏ đối với những em yếu, không biết cách diễn đạt… 8 -Đối với những chủ đề quen thuộc GV cần khai thác triệt để vốn sống của các em , phải chịu khó lắng nghe và kịp thời chỉnh sửa những từ ngữ mà HS dùng chưa chính xác trong từng ngữ cảnh . - Khi tổ chức chuyên đề cần giúp cho tất cả GV ( không chỉ là tổ trưởng chuyên môn) nắm được cấu trúc của một bản nội dung chuyên đề gồm các phần: - Lí do thực hiện chuyên đề. - Mục đích, yêu cầu của chuyên đề. - Cơ sở lý luận của chuyên đề. - Nội dung cụ thể của chuyên đề. - Các điều kiện thực hiện. 3) Tổ chức báo cáo lý thuyết: Thông qua cách trình bày tóm tắt qui trình (các bước tiến hành) trong việc tổ chức thực hiện chuyên đề : Chọn chuyên đề Nghiên cứu tài liệu Soạn kế hoạch Triển khai đến tổ khối Phân công thực hiện Tổng kết chuyên đề Triển khai kiểm tra CĐ Dạy minh hoạ 9 - Trên thực tế hầu hết các chuyên đề được thực hiện còn sơ sài chưa đầy đủ các bước theo qui trình. Cũng chính vì thế mà đại đa số giáo viên chưa nắm được nội dung lý thuyết của đề tài chuyên đề đó - Thường thì giáo viên được phổ biến chuyên đề qua hình thức dự giờ minh họa và tham gia góp ý về giờ dạy họăc qua hình thức giới thiệu giáo án mẫu, thiết kế mẫu. Giáo viên không được học tập phần lý thuyết của chuyên đề. Về phía GV cũng có nhiều người ít quan tâm đến bài tham luận mà chỉ tập trung vào tiết dạy để nhận xét, rút kinh nghiệm cho bản thân. Thế thì liệu bài tham luận có cần thiết khi tổ chức một chuyên đề hay không? - Theo tôi là hết sức cần thiết. Bản thân đề tài được chọn làm chuyên đề đã phải là những vấn đề gây khó khăn, trở ngại cho GV trong giảng dạy. Nếu chỉ dựa vào một tiết dạy minh hoạ không thôi thì chưa giải quyết thoả mãn nhu cầu cấp thiết của GV mà phải cùng nhau nhìn nhận được những khó khăn, vướng mắc để từ đó tìm ra biện pháp tháo gỡ . - Một vấn đề nữa là GV phải nắm được mục đích của chuyên đề để đóng góp xây dựng cho chính xác. Nhiều chuyên đề tổ chức bị rơi vào tình trạng GV chỉ tập trung xoay quanh “mổ xẻ” tiết dạy minh hoạ, cứ cho đây là một tiết dạy mẫu và cứ thế đem về thực hiện rập khuôn vào lớp mình, như vậy chuyên đề đó chưa có hiệu quả. 4) Giai đọan tổ chức dạy minh họa: - Những tiết dạy minh họa thường được thực hiện bởi những giáo viên có trình độ chuyên môn vững. Đại đa số giáo viên tham gia các phần việc khác như dự giờ tiết dạy minh họa, tham gia góp ý nội dung chuyên đề và tiết dạy. - Tiết dạy minh họa chuyên đề do phó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn sẽ trực tiếp góp ý xây dựng. Sau khi xây dựng xong tiết này giáo viên minh họa chuyên đề sẽ lên tiết cho tất cả giáo viên tham dự. Sau khi tham dự tiết dạy 10 minh họa xong, tất cả giáo viên ngồi lại để đóng góp ý kiến cho tiết dạy minh họa đó. - Qua thời gian tìm hiểu thực tế tại trường mình và các trường trong quận tôi thấy cần giúp cho GV có được những nhận thức và quan điểm đúng đắn về việc tổ chức chuyên đề là nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, là vấn đề hết sức thiết thực và cần thiết cho mỗi GV đứng lớp. Các chuyên đề thường tập trung sâu vào một số vấn đề chuyên môn cần giải quyết do đó giáo viên có điều kiện học tập bồi dưỡng chuyên môn tốt hơn. Sau chuyên đề, quá trình dạy thực hành chuyên đề giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp dạy phù hợp hơn. Bản thân BGH cũng cần thực hiện tốt sự chỉ đạo từ phòng giáo dục đến giáo viên, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của từng tổ khối, tạo điều kiện cho cá nhân đóng góp xây dựng chuyên đề. Do đó, khi được phân công minh họa chuyên đề, giáo viên cố gắng bằng mọi khả năng của mình để hòan thành chuyên đề một cách tốt nhất. Trong quá trình tổ khối thực hiện chuyên đề, BGH hỗ trợ các điều kiện về cơ sở vật chất, phòng ốc, thiết bị và đồ dùng dạy học, thời gian. Tuy nhiên về mặt tài chính thì chỉ được hỗ trợ một phần nào vì nhà trường không đủ kinh phí. Các bước tiến hành tổ chức chuyên đề ở nhà trường cũng thể hiện tính tập trung dân chủ. 5) Vận dụng – kiểm tra chuyên đề : Ban giám hiệu cùng khối trưởng tiến hành dự giờ các lớp và xem biên bản họp tổ khối để kiểm tra lại kết quả vận dụng chuyên đề. 6) Tổng kết chuyên đề : Qua các tiết kiểm tra chuyên đề Ban giám hiệu cùng tổ khối nhận xét ưu khuyết điểm của các tiết kiểm tra và có ý kiến đề xuất thêm cho việc vận dụng chuyên đề có hiệu quả. 11 Cần xác định đúng đối tượng học sinh của mình để vận dụng chuyên đề cho phù hợp .Phải hiểu rằng có những cái bản thân GV thấy rất hay, rất thuyết phục trong tiết dạy minh của chuyên đề nhưng khi vận dụng vào lớp mình lại không có hiệu quả thậm chí phản tác dụng. Đó là lý do tại sao cần phân tích kĩ bài tham luận để có hướng đi đúng, thấy được trường hợp nào thì vận dụng phương pháp, hình thức tổ chức cho phù hợp. BGH phải xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện chuyên đề cụ thể ngay từ đầu năm học. Cần có kế họach phổ biến lý thuyết của đề tài cụ thể trong chuyên đề và bồi dưỡng cho giáo viên cách viết một bài báo cáo chuyên đề. Tạo điều kiện để tất cả giáo viên mạnh dạn trình bày quan điểm của mình và đóng góp ý kiến trong các buổi thảo luận chuyên đề. Định hướng và bồi dưỡng nhận thức để giáo viên có nhận định đúng hơn về việc thực hiện chuyên đề ở nhà trường Mục tiêu cuối cùng của giáo dục là đào tạo học sinh thành những con người phát triển toàn diện.Muốn đạt được mục tiêu này không có con đường nào khác là phải bồi dưỡng, nâng cao tay nghề của đội ngũ giáo viên. Giáo viên phải thường xuyên học hỏi, cập nhật thông tin, trình độ để có thể đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh cũng như nhu cầu nâng cao chất lượng giáo dục của xã hội. Một trong những con đường đưa đến thaønh công đó chính là việc nâng cao chất C. KẾT LUẬN 12 lượng chuyên đề trong nhà trường. Đây là cơ hội để GV có thể trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau. Tay nghề của giáo viên được nâng lên đồng nghĩa với chất lượng giảng dạy cũng được nâng lên. Có thế mới mong tạo ra được một thế hệ học sinh toàn năng phục vụ cho đất nước mai sau.