Nông - Lâm - Ngư nghiệp - Chương I: Giới thiệu chung về khuyến nông khuyến lâm

NGUYÊN TẮC TRONG LỚP HỌCĐúng giờTham gia thảo luận nhóm nhiệt tìnhTắt điện thoại hoặc để chế độ rung Hợp tácNói đủ lớn khi phát biểuKhông hút thuốc1Chương I: Giới thiệu chung về khuyến nông khuyến lâmMục đích: Trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về thực trạng công tác khuyến nông khuyến lâm Việt Nam đồng thời hiểu biết được nhiệm vụ của người cán bộ khi tham gia làm công tác khuyến nông khuyến lâm với cộng đồng2Bài1: Định nghĩa, mục tiêu, nguyên tắc vai trò và chức năng của KNKLMục tiêu:Trình bày được bối cảnh ra đời, định nghĩa vai trò và chức năng của công tác khuyến nông khuyến lâmPhân tích được các nguyên tắc hoạt động của công tác khuyến nông khuyến lâm3 1.1 HÖ thèng khuyÕn n«ng khuyÕn l©m theo tr­êng ph¸i cña MüC«ng t¸c KNKL do c¸c tr­êng ®¹i häc khëi x­íng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c tr­êng thµnh lËp c¸c bé m«n khuyÕn n«ng, qu¶n lý ®Êt ®ai lµm viÖc víi c¸c héi n«ng d©n . TiÕn hµnh thÝ nghiÖm t¹i ®Þa ph­¬ng, xuÊt b¶n c¸c tµi liÖu. C¸n bé ®¹i häc dµnh kho¶ng 20% quü thêi gian cho ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. 1. Bối cảnh ra đời của khuyến n«ng khuyến l©m trªn thÕ giíi vµ viÖt nam41.2. Xu h­íng ph¸t triÓn khuyÕn n«ng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓnC¸c tæ chøc khuyÕn n«ng l©m quèc gia ®­îc g¾n víi bé n«ng nghiÖp h¬n lµ víi c¸c tr­êng ®¹i häc.C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng khuyÕn l©m ®­îc kÕt hîp víi kÕ ho¹ch n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu.C¸c c¸n bé khuyÕn n«ng khuyÕn l©m th­êng lµ kh«ng chuyªn vµ cã tr×nh ®é kh«ng cao.5- Ph¸pThÕ kû 18, côm tõ Phæ cËp n«ng nghiÖp, hoÆc chuyÓn giao kü thuËt ®Õn ng­êi n«ng d©n ®­îc sö dông phæ biÕnGiai ®o¹n tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®Õn nay Trung t©m nghiªn cøu kü thuËt n«ng nghiÖp ®Çu tiªn ®­îc tæ chøc do s¸ng kiÕn cña n«ng d©n vïng Pari ho¹t ®éng víi nguyªn t¾c: - Ng­êi n«ng d©n cã tr¸ch nhiÖm vµ chñ ®éng trong c«ng viÖc - Lấy s¸ng kiÕn tõ c¬ së - Ho¹t ®éng nhãm 6 - MüN¨m 1891. Bang New York dµnh 10.000 ®«la cho KNKL ®¹i häcN¨m 1892 Tr­êng §¹i häc Chicago, Tr­êng Wicosin b¾t ®Çu tæ chøc ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng häc ®¹i häc.N¨m 1910, 35 tr­êng §¹i häc ®· cã Bé m«n KNKLN¨m 1914 Tæ chøc KNKL ®­îc h×nh thµnh chÝnh thøc ë Mü ,cã 1861 héi n«ng d©n víi 3050150 héi viªnThuËt ng÷ Extension Education ®· ®­îc sö dông ®Ó chøng tá r»ng ®èi t­îng gi¸o dôc cña tr­êng ®¹i häc kh«ng nªn chØ h¹n chÕ ë nh÷ng sinh viªn do nhµ tr­êng qu¶n lý, mµ nªn më réng tíi nh÷ng ng­êi ®ang sèng ë kh¾p n¬i trªn ®Êt n­íc.7 - AnhThuËt ng÷ University Extension hay Extension of University lÇn ®Çu tiªn ®­îc sö dông ë Anh vµo nh÷ng n¨m 1840. Nh÷ng n¨m 1866- 1868 ThuËt ng÷ “Extension” vµ “Agricultural Extension”®­îc sö dông ë Anh. Ho¹t ®éng KNKL ë ch©u ¢u, Oxtraylia, New Zealand, Canada cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng tù nh­ Ph¸p, Anh , Mü tuy cã kh¸c nhau chót Ýt. Ho¹t ®éng dÞch vô KNKL th­êng b¾t ®Çu tõ c¸c héi n«ng nghiÖp, nã ®­îc giao tr¸ch nhiÖm cho mét c¬ quan thuéc Bé N«ng nghiÖp. 81.3 LÞch sö KNKL ë ViÖt NamC¸c vua Hïng c¸ch ®©y h¬n 2000 n¨m ®· trùc tiÕp d¹y d©n lµm n«ng nghiÖp: gieo h¹t, cÊy lóa, më cuéc thi ®Ó c¸c Hoµng tö, c«ng chóa cã c¬ héi træ tµi, chÕ biÕn c¸c mãn ¨n ®éc ®¸o b»ng n«ng s¶n t¹i trç.§Ó tá râ sù quan t©m tíi n«ng nghiÖp. Vua Lª §¹i Hµnh (979 – 1008) lµ «ng vua ®Çu tiªn ®Ých th©n ®i cµy ruéng tÞnh ®iÒn ë §äi S¬n, Bµn h¶i thuéc vïng Duy tiªn, Nam Hµ ngµy nay.TriÒu vua Lª Th¸i T«ng(1492). TriÒu ®×nh ®Æt chøc Hµ §ª sø vµ KhuyÕn n«ng sø ®Õn cÊp phñ huyÖn vµ tõ n¨m 1492 mçi x· cã 1 x· tr­ëng phô tr¸ch n«ng nghiÖp vµ ®ª ®iÒu. TriÒu nhµ NguyÔn (1807- 1884), ®· ®Þnh ra chøc ®inh ®iÒn sø. NguyÔn C«ng Trø ®­îc giao chøc vô nµy «ng ®· cã c«ng khai khÈn ®Êt hoang ®Ó lËp ra hai huyÖn TiÒn H¶i (tØnh Th¸i B×nh) vµ Kim S¬n (tØnh Ninh B×nh). 91.3 LÞch sö KNKL ë ViÖt NamThêi kú Ph¸p thuéc (1884- 1945): Thùc d©n Ph¸p thùc hiÖn chÝnh s¸ch lËp c¸c ®ån ®iÒn thuéc quyÒn chiÕm h÷u cña bän thùc d©n, c¸c quan l¹i, ®Þa chñ, c­êng hµo. Hµng v¹n ng­êi ViÖt nam bÞ Ðp lµm phu, lÝnh trong c¸c ®ån ®iÒn ®ã, ®êi sèng cña hä v« cïng cùc khæ, bän chñ ®ån ®iÒn nh­ «ng vua bµ chóa, chóng cã quyÒn b¾t ng­êi d©n nhÞn ®ãi, bá tï vµ giÕt chÕt. Nh÷ng ng­êi kh«ng chÞu ®­îc bá trèn th× bÞ bän chñ b¾n chÕt.Ng­êi Ph¸p tæ chøc c¸c Së canh n«ng ë B¾c Kú, c¸c Ty khuyÕn n«ng ë c¸c tØnh. 101.3 LÞch sö KNKL ë ViÖt NamN¨m 1938 Thµnh lËp tr­êng ®µo t¹o kü s­ canh n«ng ®Ó ®µo t¹o c¸c kü s­ ngµnh n«ng nghiÖpTõ 1958-1975: N«ng nghiÖp miÒn B¾c ViÖt nam ph¸t triÓn trong sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña m« h×nh Hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. Tõ tæ ®æi c«ng (1956), ®Õn hîp t¸c x· bËc thÊp n¨m 1960, ®Õn hîp t¸c x· cÊp cao (1968), ®Õn hîp t¸c x· toµn x· n¨m 1974.Ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng là chuyển giao tiÕn bé kü thuËt th«ng qua Ban qu¶n trÞ Hîp t¸c x· råi tõ ®ã ®Õn ng­êi n«ng d©n. Thµnh lËp c¸c ®oµn c¸n bé n«ng nghiÖp ë Trung ­¬ng, cÊp tØnh, huyÖn vÒ chØ ®¹o s¶n suÊt ë c¬ së. 111.3 LÞch sö KNKL ë ViÖt NamTr­íc thùc tr¹ng suy tho¸i kinh tÕ nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 70 vµ ®Çu n¨m 80 nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng, ngµy 13/1/ 1981 chØ thÞ 100 CT/TW cña Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng vÒ “c¶i tiÕn c«ng t¸c kho¸n, më réng kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm vµ ng­êi lao ®éng trong hîp t¸c x· n«ng nghiÖp” ®­îc ban hµnh (gäi t¾t lµ kho¸n 100). V× vËy coi lµ “ch×a khãa vµng”®Ó më ra thêi kú míi cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam.Song nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña kho¸n 100 kh«ng v÷ng. Tõ n¨m 1986 s¶n suÊt n«ng nghiÖp b¾t ®Çu ch÷ng l¹i vµ gi¶m sót, s¶n l­îng l­¬ng thùc n¨m 1986 ®¹t 18,37 triÖu tÊn, n¨m 1987 gi¶m cßn 17,5 triÖu tÊn, trong khi ®ã d©n sè t¨ng gÇn 1,5 triÖu ng­êi. 121.3 LÞch sö KNKL ë ViÖt Nam - Ngµy 2/3/1993 ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh 13/ CP vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng. B¾t ®Çu h×nh thµnh hÖ thèng khuyÕn n«ng tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Từ 1988 trë vÒ tr­íc, ViÖt Nam lµ mét n­íc thiÕu l­¬ng thùc trÇm träng hµng n¨m ph¶i nhËn viÖn trî hoÆc nhËp khÈu g¹o, th× ®Õn n¨m 1989 ®· xuÊt khÈu 1,4 triÖu tÊn g¹o, n¨m 1990: 1,6 triÖu tÊn, 1992: 1,9 triÖu tÊn, n¨m 1994: 2 triÖu tÊn vµ tõ nh÷ng n¨m 2002 - nay lµ tõ 3-5 triÖu tÊn mçi n¨m.1993: Côc KhuyÕn n«ng KhuyÕn l©m ®­îc thµnh lËp: võa qu¶n lý nhµ n­íc võa lµm khuyÕn n«ng2001: Trung t©m khuyÕn n«ng Trung ­¬ng ra ®êi - trùc thuéc côc khuyÕn n«ng2003: Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia ®­îc thµnh lËp132. Định nghĩa, tiÕn tr×nh, triÕt lý và môc tiªu KNKL 2.1. §Þnh nghÜa KNKLTheo nghÜa H¸n - V¨n: “khuyÕn“ cã nghÜa lµ khuyªn ng­êi ta cã g¾ng søc trong c«ng viÖc, cßn “KNKL” nghÜa lµ khuyªn më mang ph¸t triÓn trong n«ng, l©m nghiÖp. Nguån gèc cña KNKL: ThuËt ng÷ “Extension” cã nguån gèc ë Anh tõ nh÷ng n¨m 1866. víi nghÜa ban ®Çu lµ “triÓn khai” hay “më réng”. NÕu khi ghÐp víi tõ “Agriculture” thµnh “Agricultural Extension” th× dÞch lµ “khuyÕn n«ng”142.1. §Þnh nghÜa KNKLLµ mét sù giao tiÕp th«ng tin tØnh t¸o nh»m gióp n«ng d©n h×nh thµnh c¸c ý kiÕn hîp lý vµ t¹o ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n Lµ lµm viÖc víi n«ng d©n, l¾ng nghe nh÷ng khã kh¨n, c¸c nhu cÇu vµ gióp hä tù quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÝnh cña häLµ mét qu¸ tr×nh gi¸o dôc, thuyÕt phôc vµ thóc ®Èy c¸c dßng th«ng tin gi÷a n«ng d©n víi c¸c ®èi t­îng sö dông tµi nguyªn kh¸c, c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o.152.1. §Þnh nghÜa KNKLQua nhiÒu ®Þnh nghÜa chóng ta cã thÓ tãm t¾t l¹i theo hai nghÜa:Theo nghÜa réng: lµ kh¸i niÖm chung ®Ó chØ tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng hç trî sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n.Theo nghÜa hÑp: lµ hç trî ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng s¶n suÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ canh t¸c ®Ó kh«ng ngõng c¶i thiªn chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi d©n vµ gia ®×nh hä.16 2.2. TiÕn tr×nh khuyÕn n«ng KiÕn thøc vµ kü n¨ng - KNKL cung cÊp kiÕn thøc kÜ thuËt vµ huÊn luyÖn nh÷ng kÜ n¨ng kh¸c nhau cho ng­êi d©n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nhNh÷ng khuyÕn c¸o kü thuËt: - Cung cÊp th«ng tin vµ nh÷ng khuyÕn c¸o kÜ thuËt gióp ng­êi d©n ®Ó hä ®­a ra quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éngTæ chøc n«ng d©n - N«ng d©n cÇn cã mét tæ chøc ®Ó ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña m×nh vµ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc mang tÝnh céng ®ång hay nãi c¸ch kh¸c lµ tæ chøc hä thµnh mét nhãm ®Ó lµm mét viÖc g× ®ã. VÝ dô: nhãm cïng së thÝch; c©u l¹c bé khuyÕn n«ng; lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n17§éng c¬ cña ng­êi d©n: §­îc chia thµnh 5 nhãm c¬ b¶n nh­: 5. Tù kh¼ng ®Þnh m×nh 4. Thõa nhËn 3. NhËp héi 2. An toµn 1. Sinh tån 18 2.3. TriÕt lý cña KNKLTheo Thomas: Cho r»ng ng­êi d©n lµ nh÷ng ng­êi th«ng minh, rÊt mong muèn nhËn ®­îc th«ng tin vµ kiÕn thøc míi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh»m ®em l¹i cuéc sèng Êm no h¹nh phóc cho gia ®×nh, cho c¸ nh©n vµ cho céng ®ång cña m×nh.Ng­êi d©n ®· sèng qua nhiÒu ®êi t¹i ®Þa ph­¬ng hä, trong m«i tr­êng sinh th¸i vµ m«i tr­êng x· héi cña céng ®ång m×nh, hä hiÓu biÕt kh¸ râ vÒ m«i tr­êng x· héi nh­ phong tôc, tËp qu¸n, kinh nghiÖm lµm ¨n ë ®Þa ph­¬ng.19 2.4. Môc tiªu cña KNKLLµ lµm thay ®æi c¸ch ®¸nh gi¸, c¸ch nhËn thøc cña ng­êi d©n tr­íc nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng. Kh«ng chØ ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cßn h­íng tíi sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña b¶n th©n ng­êi d©n.Môc tiªu tæng qu¸t cña KNKL ViÖt Nam: lµ thóc ®Èy vµ hç trî s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ®¸p øng nhu cÇu cña quèc gia vµ ®Þa ph­¬ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, ®ång thêi b¶o tån ®­îc c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng sinh th¸i. 203.Vai trò và chức năng của KNKL3.1 Vai trò của KNKL Là một bộ phận quan trọng góp phần thúc đẩy phát triển nông thôn thông qua hoạt động mµ ng­êi dân và những người bên ngoài cộng đồng có cơ hội trao đổi thông tin, học hỏi kiến thức và kinh nghiệm lẫn nhau để phát triển sản xuất. 21Ghi chú tác động gián tiếp tác động trực tiếpHình1.1 KNKL là Một bộ phận quan trọng trong phát triển nông thônPh¸t triÓn n«ng th«n vµ kinh tÕ hé gia ®×nh ChÝnh s¸ch KhuyÕn n«ng khuyÕn l©mGiao th«ngGi¸odôcTµi chÝnhTÝn dôngThÞtr­êngC«ng nghÖ22*Vai trò của KNKL trong quá trình từ nghiên cứu đến phát triển Nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, th­êng lµ kÕt qu¶ cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc nh­ viÖn, tr­êng, tr¹m... .Nh÷ng tiÕn bé nµy cÇn ®­îc n«ng d©n chän lùa, ¸p dông vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Trªn thùc tÕ gi÷a nghiªn cøu vµ ¸p dông ®ßi hái ph¶i cã nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ kü thuËt míi ®ã cña c¸c nhµ khoa häc ®Ó hä gi¶i quyÕt cho s¸t thùc tÕ. Trong nh÷ng tr­êng hîp nµy, vai trß cña khuyÕn n«ng khuyÕn l©m chÝnh lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a khoa häc víi ng­êi d©n 23Vai trß cña khuyÕn n«ng khuyÕn l©m ®èi víi nhµ n­ícKNKL lµ mét trong nh÷ng tæ chøc gióp nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc vÒ ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp, ë n«ng th«n.VËn ®éng ng­êi d©n tiÕp thu vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ n«ng l©m nghiÖp. Trùc tiÕp hoÆc gãp phÇn cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng nhu cÇu, nguyÖn väng cña n«ng d©n ®Õn c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¶i tiÕn ®Ó cã ®­îc c¸c chÝnh s¸ch phï hîp víi ®Þa ph­¬ng. 24H×nh 1.2 : Vai trß cña KNKL lµ nhÞp cÇu nèi gi÷a céng ®ång vµ nh÷ng ng­êi bªn ngoµi céng ®ång, nh­ c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c tr­êng §¹i häc KhuyÕn n«ngN«ng d©nNhµ nghiªn cøu. ViÖn nghiªn cøu. Tr­êng §¹i häc253.2 Chøc n¨ng cña khuyÕn n«ng khuyÕn l©m§µo t¹o, tËp huÊn n«ng d©n: tæ chøc c¸c kho¸ tËp huÊn, x©y dùng m« h×nh, tham quan, héi th¶o ®Çu bê cho ng­êi d©n.Trao ®æi truyÒn b¸ th«ng tin: Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng KNKL: D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ d©n h­ëng lîi.Phèi hîp víi n«ng d©n tæ chøc c¸c thö nghiÖm ph¸t trØÓn kü thuËt míi, tõ ®ã lµm c¬ së cho viÖc khuyÕn khÝch lan réng.T×m kiÕm vµ cung cÊp cho n«ng d©n c¸c th«ng tin vÒ gi¸ c¶, thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm.264.Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña KNKL4.1 KNKL lµm cïng víi d©n, kh«ng lµm thay cho d©n4.2 KhuyÕn n«ng lµ mét c«ng viÖc ®Çy tr¸ch nhiÖm Mét mÆt, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc cÊp trªn. MÆt kh¸c, lµ ®Çy tí cña nh©n d©n, cã tr¸ch nhiÖm ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi d©n trong vïng.4.3 Lµ nhÞp cÇu cho th«ng tin hai chiÒu.Tõ c¬ quan nghiªn cøu ®Õn N«ng d©n vµ ng­îc l¹i. 274.Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña KNKL 4.4. Hîp t¸c víi nh÷ng tæ chøc ph¸t triÓn n«ng th«n kh¸cChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ngC¸c tæ chøc dÞch vôC¸c c¬ quan y tÕTr­êng phæ th«ng c¸c cÊpC¸c tæ chøc quÇn chóng vµ phi chÝnh phñ 4.5. Lµm viÖc víi c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau nh­ ng­êi nghÌo, giÇu, phô n÷, ng­êi giµ 28