Sáng kiến kinh nghiệm - Làm thế nào gây hứng thú học tập cho học sinh

Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO Đề tài : Làm thế nào gây hứng thú học tập cho học sinh. I.Đặt vấn đề: -Năm học 2007 – 2008, quận chúng ta đi vào phương thức giảng dạy chuyên sâu. Và tôi được phân công giảng dạy bốn môn: Toán, Khoa học, Đạo đức, Kĩ thuật. Vậy làm sao để học sinh yêu thích bộ môn tôi dạy? Đó là điều làm tôi băn khoăn, trăn trở. -Có một câu nói rằng: “Dù đã dắt ngựa đến bờ sông cũng không thể bắt nó uống nước được”. Vấn đề học tập của trẻ cũng vậy. Dù có bắt được chúng ngồi ngay ngắn học tập nhưng nếu không thích thú, trẻ không thể học tốt được. Chính vì vậy ngoài việc truyền đạt kiến thức cho học sinh của người thầy, tôi nghĩ rằng mình cần phải biết gây hứng thú học tập cho học sinh để tiết học thực sự nhẹ nhàng,sinh động. Học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên, không gượng ép. Đó là điều làm tôi phải suy nghĩ để “Làm thế nào gây hứng thú học tập cho học sinh” và tôi đã mạnh dạn chọn đề tài này để nghiên cứu. Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO II.Lí do chọn đề tài: -Trong thực tế giảng dạy cho thấy tình trạng học sinh tiếp thu kiến thức còn thụ động. -Thiếu sự nhiệt tình, tích cực trong hoạt động nhóm. Một vài học sinh có biểu hiện ỷ lại vào các bạn trong nhóm. Chưa mạnh dạn bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân. -Hoạt động trò chơi chưa đưa vào nhiều trong các hoạt động giảng dạy. -GV còn dạy theo lối mòn. III.Biện pháp giải quyết: Đối tượng giảng dạy của chúng ta chính là học sinh tiểu học. Đây là lứa tuổi học sinh chuyển tiếp từ giai đoạn vui chơi sang giai đoạn học tập, khả năng tri giác của các em Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO rất tốt, hứng thú ngày càng bộc lộ và phát triển rõ rệt. Đặc biệt là hứng thú nhận thức, hứng thú tìm hiểu thế giới xung quanh, các em thể hiện tính tò mò, ham hiểu biết. Tuy nhiên sự phát triển hứng thú học tập của học sinh phụ thuộc trực tiếp vào việc tổ chức học tập cho học sinh của giáo viên. Chính vì vậy, để tổ chức hướng dẫn thực hiện các hoạt động một cách gây hứng thú cho học sinh , theo tôi người giáo viên cần: - Đổi mới nhận thức của người thầy và học sinh . - Đổi mới phương pháp dạy học .Tăng cường phương pháp trò chơi một cách tích cực . - Tổ chức nhiều hình thức dạy học .Tăng cường hiệu quả của hoạt động trong nhóm . - Phát huy tối đa hiệu quả của đồ dùng dạy học . - Tạo ra môi trường học tập công bằng,thân thiện ,hứng thú. 1/.Đổi mới nhận thức cuả người thầy và người học. * Đối với người thầy : Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO - Phải nhận thức được việc “dạy thật” có nghĩa là dạy học không phải chạy theo thành tích ,dạy cho học sinh lĩnh hội kiến thức một cách hiệu quả nhất . Phải dạy theo phân hóa đối tượng học sinh. Ví dụ : Dạy bài toán “Luyện tập chung “ SGK trang 43 Mục tiêu đặt ra cho từng đối tượng học sinh như sau : + HS giỏi – khá : Phải biết đọc ,viết ,so sánh số thập phân .Biết tính nhanh bằng cách thuận tiện nhất -> HS làm cả 4 bài tập . + HS trung bình – yếu : Phải biết đọc ,viết ,so sánh số thập phân -> HS làm bài 1,2,3 ( HS quá yếu thì chỉ cần đảm bảo 2 mục tiêu đọc ,viết số thập phân ) - Gv cần có sự chuẩn bị kĩ cả về giáo án và đồ dùng dạy học . Dự đoán trước những tình huống cụ thể xảy ra ,và chuẩn bị sẵn một hệ thống câu hỏi gợi mở để hs dễ dàng tiếp thu kiến thức . Ví dụ: Dạy bài khoa học : Sự sinh sản của động vật Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO + ĐDDH: tranh ảnh một số động vật . +Hệ thống câu hỏi : - Động vật được chia thành những giống nào ? - Thế nào là sự thụ tinh ở động vật ? - Hợp tử phát triển thành gì ? - Động vật có những cách sinh sản nào ?... - GV cần phải linh động trong việc giảng dạy . Và với hình thức khoán chương trình cho GV , GV được chủ động đưa ra kế hoạch giảng dạy,nhưng vẫn đảm bảo dạy đủ,dạy đúng kiến thức theo chương trình tiểu học.Biết tích hợp lồng ghép kiến thức một cách hiệu quả Ví dụ:Dạy bài:“Nhân một số thập phân với một số tự nhiên”và bài“Nhân một số thập phân với một số thập phân“.GV có thể dạy gộp thành một bài“Phép nhân số thập phân”(vì hai bài này hoàn toàn giống nhau về quy tắc nhân ) Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO - Gv sẽ nêu bài toán 1: về phép nhân1số thập phân cho một số tự nhiên->HS thảo luận tìm cách giải và tự nhận xét rút ra quy tắc nhân. - GV nêu bài toán 2: về phép nhân số thập phân với 1 số thập phân -> Trên cở sở cách nhân ở bài toán 1 HS dễ dàng nêu được cách nhân cho bài toán 2 - Gv chốt :Phép nhân với số thập phân có 2 bước : Bước 1: thực hiện nhân như nhân số tự nhiên . Bước 2: đếm tất cả các chữ số ở phần thập phân của tất cả các thừa số rồi dùng dấu phẩy tách ở tích ra bấy nhiêu chữ số kể từ phải sang trái . + Biết thoát ly sách giáo khoa . Ví dụ : Dạy bài ôn tập các phép tính với phân số . Gv cho học sinh làm bài tập với bảng phép tính ( GV phát cho mỗi cá nhân ) làm việc trong nhóm 4 , HS lần lượt Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO đổ xúc xắc 2 lần để có 2 phân số ngẫu nhiên và điền vào bảng phép tính rồi thực hiện phép tính với phân số đó . Hoặc GV tự đưa ra những phép tính về phân số ngoài SGK cho HS làm . * Đối với học sinh : - Phải nhận thức được việc “ học thật “ nghĩa là phải nhận ra tầm quan trọng ở mỗi môn học là như nhau ,không nghĩ rằng có môn chính , môn phụ . Phải có sự chuẩn bị bài vở trước khi đến lớp ,biết sưu tầm những hình ảnh ,tư liệu có liên quan đến bài học do giáo viên yêu cầu . Ví dụ : Ở bài Đạo dức : Tìm hiểu về Liên Hiệp Quốc . HS cần sưu tầm những bài báo ,hình ảnh liên quan đến Liên Hợp Quốc . 2/.Đổi mới phương pháp dạy học: - Không có một phương pháp nào là tối ưu. Bên cạnh những phương pháp dạy học hiện đại: thảo luận, động não, đóng vai… Người thầy cần phát huy những phương pháp Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO dạy học truyền thống: quan sát, hỏi đáp, thực hành, thí nghiệm, thuyết minh… - Dạy học lấy học sinh làm trung tâm , phát huy tính tích cực của học sinh . Ví dụ : Dạy HS cách nhân một số thập phân với một số một số tự nhiên . - Bài toán :Một tấm vải dài 2,1 mét .Hỏi 3 tấm vải như thế dài bao nhiêu mét ? - Tổ chức cho HS thảo luận nhóm 4 tìm cách giải và HS dễ dàng tìm được cách giải như sau : Đổi 2,1 m = 21 dm Ba tấm vải dài là : 21 x 3 = 63 dm = 6,3 m - Như vậy : 2,1 x 3 có kết quả là 6,3 và được đặt tính dọc như sau : 2,1 3 x Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO 6,3 - HS nhận xét và rút ra quy tắc nhân một số thập phân với một số tự nhiên . -Tăng cường phương pháp trò chơi một cách tích cực( trò chơi ô, đô-mi-nô, trúc xanh ,bin-gô …). Ví dụ : Dạy bài đạo đức :Tìm hiểu về Liên Hợp Quốc. -Tổ chức cho HS chơi trò chơi “ Đường đến Liên Hợp Quốc “( giống trò chơi ô ) -Cách chơi : HS chơi theo nhóm 4 .Đổ xúc xắc ra mặt xanh thì được đi đến một chấm tròn trên bảng trò chơi và bốc một thẻ câu hỏi để trả lời .Nếu đổ ra mặt đỏ thì đứng yên một chỗ . 3/.Tổ chức nhiều hình thức học tập: - Có nhiều hình thức tổ chức học tập như cá nhân, lớp, nhóm. ,Tùy theo từng mục tiêu cần đạt được mà GV lựa chọn , phối hợp một cách hợp lí các hình thức học tập . -Tăng cường tổ chức cho học sinh làm việc nhóm ( nhóm 2,3,4, nói chuyện tay đôi ,nói chuyện tay ba …)để học sinh Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO có cơ hội trao đổi bàn bạc. Tuy nhiên, không phải lúc nào học tập nhóm cũng là tốt. Chúng ta chỉ nên cho học sinh làm việc nhóm khi câu hỏi đặt ra khá rộng , khó, cần sự góp ý của nhiều người thì làm việc nhóm mới thật cần thiết và đạt hiệu quả. Ví dụ: Dạy bài khoa học : Sự sinh sản của ếch.GV có thể tổ chức cho HS thảo luận nhóm 4 để vẽ sơ đồ thể hiện chu trình sinh sản của ếch -Tạo nhóm ngẫu nhiên. Ví dụ :Dạy bài ôn tập số tự nhiên , phân số , số thập phân. GV có thể phát cho mỗi em một thẻ số (Thẻ phân số ,thẻ số thập phân , thẻ số tự nhiên ) yêu cầu HS di chuyển đến nhóm có thẻ cùng dạng số . -Tổ chức hình thức di chuyển trạm ( 3 đi một ở lại , di chuyển tự do ..)để HS được học tập thêm từ các nhóm khác . Ví dụ : Dạy bài đạo dức : Tìm hiểu về Liên Hợp Quốc (tiết 2) . Sau khi HS được làm việc nhóm trưng bày những hình ảnh , tư liệu về Liên Hợp Quốc sưu tầm được vào bảng Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO nhóm . Gv tổ chức cho HS 3 đi 1 ở lại để học tập thêm từ nhóm khác .Bạn mang thẻ màu đỏ sẽ ở lại giới thiệu thông tin ,hình ảnh sưu tầm của nhóm mình cho các bạn nhóm khác nghe . Ba bạn mang thẻ ( trắng , vàng , xanh ) di chuyển sang trạm khác để học tập thông tin mới rồi trở về nhóm kể cho bạn ở lại nghe . 4/. Phát huy tối đa hiệu quả cuả đồ dùng dạy học. -Bên cạnh những lời giảng giải cuả giáo viên thì đồ dùng trực quan cũng là một phương tiện hỗ trợ hiệu quả giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức . Đồ dùng trực quan phải đảm bảo tính khoa học ,tính thẫm mĩ và tính sư phạm thì mới hấp dẫn và mang tính hiệu quả . Ví dụ : Dạy bài “ Phòng bệnh Sốt xuất huyết “ HS được xem một đoạn phim thời sự về thông tin người bệnh sốt xuất huyết và biện pháp phòng bệnh sốt xuất huyết . Lưu ý : Không nên quá lạm dụng vào đồ dùng dạy học , sử dụng phải đúng lúc , đúng nơi , đúng chỗ , dùng xong GV nên cất ngay để tránh gây mất tập trung cho các em. Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO 5/.Tạo ra môi trường học tập công bằng, thân thiện., hứng thú -Thường xuyên khen HS để trẻ tự tin khi đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi .Tránh chê bai hay dùng đòn roi khiến trẻ sợ hãi , căng thẳng dẫn đến chán học . -Gây hứng thú học tập ngay từ thời điểm bắt đầu tiết học . Ví dụ: Giới thiệu bài sự sinh sản của ếch như sau : - Cho HS hát bài “Chú ếch con “ - Tổ chức cho HS thi “ Bắt chước tiếng ếch kêu “ - Hỏi : Bạn có biết ếch thường kêu vào mùa nào không ?( Đầu mùa hạ ếch đực thường cất tiếng gọi ếch cái đến để giao phối ) -> Tìm hiểu bài sự sinh sản của ếch . -Tạo không gian lớp học tích cực , sạch sẽ , thoáng mát ,đẹp, Ví dụ : Sau khi dạy bài sự sinh sản của thú .GV có thể tập hợp hết những bảng dán hình ảnh động vật sưu tầm của hs vào một bảng lớn có phân loại động vật sinh sản bằng cách Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO đẻ con ,động vật sinh sản bằng cách đẻ trứng và treo ở góc học tập của lớp nhờ đó hs sẽ luôn nhớ bài học mỗi lần nhìn vào góc học tập và lớp học sẽ thêm đẹp . -Thỉnh thoảng thay đổi không gian học tập . Ví dụ : + Xếp lại bàn ghế theo hình chữ U rất thuận lợi cho việc học tập theo nhóm 4 + Học ở sân trường vào tiết sinh hoạt tập thể khi giáo dục cho HS ý thức giữ gìn vệ sinh trường lớp . + Học ở hội trường vào những tiết dạy Power point IV. Kết quả áp dụng : Trong năm học này tôi đã áp dụng những điều trên vào việc giảng dạy những môn mà tôi phụ trách ( toán , khoa , đạo đức , kĩ thuật ) và đã thu được một số kết quả : - HS hứng thú hơn trong học tập . - HS ngày càng mạnh dạn và tự tin khi đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi . - HS làm việc nhóm có hiệu quả hơn . Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO Dưới đây là kết quả của năm học 2007 – 2008 đối với 4 môn tôi giảng dạy : - Môn Kĩ thuật và Đạo đức 100 % HS hoàn thành tốt. - Môn Toán và Khoa như sau: Môn Giỏi Khá Trung bình Yếu Đầu năm Toán 21 em 21 em 5 em Giữa HKI Toán 26 em 17 em 4 em Toán 32 em 13 em 2 em Cuối HKI Khoa 44 em 2 em 1 em Giữa HKII Toán 37 em 9 em 1 em V. Mặt tích cực và hạn chế : a) Mặt tích cực: Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO - GV đi sâu nghiên cứu kĩ môn mình giảng dạy . - Vận dụng nhiều phương pháp giảng dạy tích cực . - Phát huy được tính chủ động của HS, gây được hứng thú học tập cho HS . b) Hạn chế : - Đòi hỏi GV phải có sự say mê môn mình giảng dạy . - Gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tư liệu , đoạn phim phục vụ giảng dạy. VI. Khả năng áp dụng : Từ những kinh nghiệm mà bản thân tôi đã thực hiện và qua việc phân tích những biện pháp trên , tôi tin rằng kinh nghiệm này có thể áp dụng cho mọi lớp ở bậc tiểu học từ lớp 1 đến lớp 5 . VII. Kết luận: Trên đây là những kinh nghiệm mà trong quá trình giảng dạy tôi đã đúc kết được .Tôi nghĩ rằng việc gây hứng thú học tập cho học sinh đó là điều mà mọi giáo viên đứng lớp Sáng kiến kinh nghiệm GV:LÊ THỊ DẠ THẢO điều quan tâm.Và tôi tin chắc rằng với cái tâm của một nhà giáo ,với lòng yêu nghề mến trẻ thực sự thì giáo viên chúng ta sẽ gây được hứng thú học tập cho học sinh và đó sẽ là một thành công lớn trong cuộc đời giảng dạy của mỗi người . Tân phú , ngày 8 tháng 4 năm 2008 Người viết Lê Thị Dạ Thảo