Ứng dụng phần mềm Prezi trong giảng dạy các môn Lí luận chính trị ở trường cao đẳng và đại học hiện nay

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE 2014, Vol. 59, No. 6BC, pp. 329-334 This paper is available online at ỨNG DỤNG PHẦN MỀM PREZI TRONG GIẢNG DẠY CÁCMÔN LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG VÀ ĐẠI HỌC HIỆN NAY Trịnh Huy Hồng Khoa Lí luận chính trị - Giáo dục công dân, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Ra đời từ năm 2009, Prezi đã trở thành một phần mềm thu hút nhiều người sử dụng. Được ứng dụng ở nhiều nước phát triển, còn ở Việt Nam, phần mềm này vẫn còn rất mới mẻ ít được biết đến, đặc biệt là đối với đội ngũ giảng viên, giáo viên ở các bậc đào tạo. Việc ứng dụng phần mềm này vào trong việc dạy và học các môn Lí luận chính trị ở hệ đại học, cao đẳng không chỉ nhằm thực hiện chủ trương áp dụng công nghệ thông tin để đổi mới quá trình dạy học theo hướng tích cực mà còn để tiến kịp với công nghệ dạy học của các nước trong khu vực và trên thế giới. Để có thể ứng dụng một cách có hiệu quả phần mềm này trong quá trình giảng dạy các môn Lí luận chính trị, mỗi giảng viên, giáo viên cần phải tích cực, chủ động tìm tòi nghiên cứu trên cơ sở những nguyên tắc nhất định. Từ khóa:Ứng dụng công nghệ thông tin, dạy các môn chính trị bằng Prezi, đổi mới phương pháp dạy. 1. Mở đầu Trong những năm trở lại đây, cùng với xu thế đổi mới phương pháp giảng dạy các môn học, việc ứng dụng công nghệ thông tin và các sản phẩm liên quan vào quá trình dạy và học cũng phát triển mạnh mẽ. Đổi mới phương pháp dạy học bằng công nghệ thông tin được UNESCO xác định là một chủ đề lớn, đưa ra thành chương trình của thế kỉ XXI và dự đoán sẽ tạo ra sự thay đổi nền giáo dục một cách căn bản trong tương lai. Nhận thức được xu thế tất yếu khách quan đó, trong Chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ: “Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi phương pháp, phương thức dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới một xã hội học tập”. Ra đời từ năm 2009, Prezi đã trở thành một phần mềm thu hút nhiều người sử dụng. Theo báo cáo tổng hợp của Prezi.com, phần mềm này đã thu hút được hơn 500 triệu lượt sử dụng với hơn 26 triệu thành viên sử dụng liên tục (chưa kể đến các nhân sử dụng không chính thức) [2]. Được ứng dụng ở nhiều nước phát triển đặc biệt là ở Mĩ và Hàn Quốc, tuy nhiên ở Việt Nam, phần mềm này vẫn còn khá mới mẻ với nhiều người sử dụng đặc biệt là đối với đội ngũ giảng viên, giáo viên ở các bậc đào tạo. Việc ứng dụng phần mềm này vào trong việc dạy và học ở hệ đại học, cao đẳng không chỉ nhằm thực hiện chủ trương áp dụng công nghệ thông tin để đổi mới quá trình dạy học theo hướng tích cực mà còn để tiến kịp với công nghệ dạy học của các nước trong khu vực và trên thế giới. Liên hệ: Trịnh Huy Hồng, e-mail: trinhhuy3388@gmail.com. 329 Trịnh Huy Hồng 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Prezi - một trong những chìa khóa quan trọng cho việc đổi mới phương pháp dạy học 2.1.1. Prezi phần mềm ứng dụng hiệu quả cho trình bày, thuyết trình, giảng dạy Khi nói đến trình bày (thuyết trình) - Presentation, PowerPoint là phần mềm được giảng viên nhắc đến đầu tiên trong khi thiết kế và chuẩn bị bài giảng của mình, tuy nhiên Prezi cũng là một phần mềm ứng dụng cho trình bày có hiệu quả không kém, nếu so sánh một cách kĩ càng nó còn có những ưu điểm vượt trội so với PowerPoint. Về bản chất sơ khai, Prezi là một trang web cho phép người dùng thiết kế phần trình bày hay bài thuyết trình của mình ngay trên trang chủ của mình với nhiều loại tài khoản khác nhau (hầu hết tất cả các tài khoản này đều miễn phí). Trong xu thế bùng nổ của công nghệ thông tin, Prezi cũng đã phát triển một phần mềm để tạo lập bài thuyết trình ngay trên máy tính mà không cần phải vào trang chủ để phù hợp cho những máy gặp khó khăn trong việc kết nối với internet đó là Prezi Desktop. Prezi được xây dựng trên nền tảng Flash - một công nghệ được phát triển chủ yếu tập trung cho các ứng dụng trên nền các trang web: tạo ra các hiệu ứng chuyển động (animation/hoạt hình), audio, video... [2] và các tương tác giữa người sử dụng và web một cách sinh động, hiệu quả hơn. Khi sử dụng Prezi, tất cả bài giảng của giảng viên đều được thể hiện trên một trang chính. Toàn bộ nội dung bài học cũng như những thiết kế về hoạt động học tập của giảng viên và sinh viên được hiện lên một cách có hệ thống như một bản đồ tư duy thu nhỏ. Nội dung của bài học cũng như các hoạt động được thiết kế trong từng ”trang con”. Mỗi trang con sẽ có các hình thù khác nhau do người sử dụng lựa chọn các hình mẫu có sẵn và được sắp xếp một cách logic với nhau theo trình tự mà giảng viên tiến hành quá trình dạy học. Những trang con này sẽ tự động phóng to và thu nhỏ trong hệ thống trang chính tùy theo ý muốn của người thiết kế. Ngoài các tính năng như PowerPoint, chúng ta còn có thể chèn Word, PDF, hình ảnh, âm thanh và video được hiện trực tiếp trên ”trang con” mà không làm xáo trộn bày giảng hay tốn thời gian chờ đợi kết nối, đặc biệt nếu thay đổi vị trí ổ lưu các dữ liệu... Nếu cần quay lại bất kì vấn đề nào, giảng viên có thể lựa chọn nội dung đó trên trang chính và phóng to thông qua hiệu ứng ROOM [3]. 2.1.2. Một số điểm cần chú ý trong quá trình thiết kế bài giảng trên Prezi Trong quá trình thiết kế bài giảng trên Prezi một cách có hiệu quả, chúng ta cần chú ý một số nội dung sau: Một số thuật ngữ trong thiết kế Prezi [3]: - Add: Thêm một trang con. Ở trang này có sẵn bao gồm viền (border), tiêu đề và nội dung, hoặc chúng ta cũng có thể tự thiết kế và lựa chọn theo ý thích. - Insert: Đây là phần mà chúng ta có thể chèn các File: Video, Hình ảnh, Biểu đồ, Hình khối... - Frame: Tạo khung cho mỗi trang con. Dùng để di chuyển các trang con theo cùng các hiệu ứng đã cài đặt sẵn. - Path: Đây là phần rất quan trọng giúp bạn tạo thứ tự cho các trang con trong bài học. Khi nhấn vào nút Path, một khay chứa trang con sẽ hiện ra, chúng ta có thể thả bất cứ trang con nào vào và sắp xếp chúng theo thứ tự mong muốn khi giảng dạy. - Colors & Font: Chọn Font chữ và màu sắc cho bài giảng của mình. 330 Ứng dụng phần mềm Prezi trong giảng dạy các môn Lí luận hính trị... Hình 1. Một số thuật ngữ cơ bản của Prezi Tuy nhiên, so với Prezi trên web và phần mềm trên máy tính việc bố trí, sắp xếp các công cụ ở các thuật ngữ có đôi chỗ khác nhau, chính vì vậy khi xây dựng bài học, giảng viên phải chú ý đến sự khác nhau này để tránh nhầm lẫn hoặc sử dụng sai công cụ thiết kế. Các nguyên tắc trong thiết kế Prezi: Thiết kế bài giảng Prezi cũng giống như sáng tạo ra một bản đồ tư duy đồ sộ về bài học, do vậy nó cũng mang tính mở, phát huy tối đa tính sáng tạo của người thiết kế. Tuy nhiên nói như vậy không có nghĩa việc thiết kế không có nguyên tắc nào cả. Trái lại, chính các nguyên tắc trong việc tạo ra một bài giảng Prezi mới đảm bảo cho tính sáng tạo, linh hoạt của người thiết kế được phát huy. Vậy những nguyên tắc đó là gì? Một là, nội dung của bài học luôn được thể hiện trong một trang Prezi. Nội dung của bài giảng được thể hiện trong một trang Prezi là một yêu cầu bắt buộc đối với quá trình thiết kế. Không giống như PowerPoint, các nội dung truyền tải được thiết kế một cách riêng lẻ trong từng Slide, còn trong Prezi , nội dung bài học được cầu trúc nguyên vẹn trong một trang duy nhất. Điều này làm cho các đơn vị kiến thức được xây dựng trong tính tổng thể và hệ thống hoàn chỉnh của nó. Việc thiết kế bài học trên một trang Prezi cũng do cấu trúc của phần mềm quy định. Hai là, đa dạng hóa hình ảnh, clip, màu sắc. Theo một báo cáo khoa học, khả năng thu nhận tri thức thông qua thính giác chỉ là 11%, còn thông qua thị giác lại là 80%. Điều đó cho thấy việc tiếp thu tri thức thông qua việc nhìn có hiệu quả hơn hẳn con đường truyền thống mà giảng viên chúng ta vẫn thường xuyên làm (giảng viên thuyết trình - sinh viên nghe và ghi chép). Chính vì thế để thiết kế một bài giảng Prezi đạt hiệu quả như mong muốn cần phải đa dạng hóa các hình ảnh, clip, màu sắc... Mặt khác việc đó cũng làm hoạt động dạy học trở nên sinh động, có tính trực quan cao, thu hút và tạo động lực cho sinh viên tham gia cùng với giảng viên. Ba là, tri thức nội dung bài giảng cần cô đọng súc tích, đặc biệt nên chú ý vào các từ chìa khóa. Trong quá trình học tập nói chung và việc giảng dạy từng môn học cụ thể nói riêng, có rất nhiều dung lượng tri thức cần được thu nhận, tuy nhiên không phải tri thức nào cũng được tiếp nhận một cách chủ động mà chỉ có những tri thức quan trọng (chìa khóa) mà thôi. Vì vậy, khi thiết kế bài giảng trên Prezi, giảng viên cần phải phân tích và lựa chọn các kiến thức cơ bản, trọng tâm để cung cấp cho sinh viên, tránh việc cung cấp một loạt các đơn vị kiến thức biến bài giảng trên Prezi thành một đoạn văn bản toàn chữ khiến sinh viên quá tải và tiếp thu thụ động, “thuộc vẹt”... Bốn là, bài giảng Prezi phải tăng cường tính sáng tạo và có độ “mở” về nội dung cũng như hình thức trình bày. Tính sáng tạo của bài giảng Prezi được thể hiện ở việc luân chuyển kiến thức, 331 Trịnh Huy Hồng sử dụng kiến thức một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh thực tế của địa phương, đất nước nói chung và của sinh viên, trường mà mình dạy nói riêng. Để có độ mở nhất định trong nội dung bài học giảng viên có thể cho sinh viên tự bày tỏ quan điểm của mình về một vấn đề có tính mâu thuẫn cần giải quyết liên quan đến nội dung bài học có trong thực tế. 2.2. Ứng dụng phần mềm Prezi vào giảng dạy các môn Lí luận chính trị ở các trường Cao đẳng và Đại học hiện nay 2.2.1. Sự cần thiết của việc ứng dụng phần mềm Prezi vào trong giảng dạy các môn Lí luận chính trị Xuất phát từ yêu cầu đổi mới việc dạy và học các môn Lí luận chính trị theo quan điểm của Đảng và Nhà nước Từ lâu, hệ thống các môn Lí luận Chính trị trong các trường cao đẳng, đại học đã được xác định là những môn học có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chiến lược đào tạo toàn diện của nước ta. Trong những năm trở lại đây, Đảng và chính phủ đã rất quan tâm tới việc dạy và học các môn Lí luận chính trị bằng việc ban hành Quyết định 494 (24/6/2002) của Thủ tướng chính phủ về một số biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập các môn khoa học Mác-Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm: “Nâng cao chất lượng chương trình, giáo trình, đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập; đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, chất lượng đội ngũ giảng viên các bộ môn khoa học Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh trong các trường đại học, cao đẳng, giáo viên Chính trị trong các trường trung học chuyên nghiệp và dạy nghề” [1;2]. Để đạt được mục tiêu này, mỗi giảng viên phải không ngừng ứng dụng công nghệ thông tin và các sản phẩm khoa học công nghệ (trong đó có phần mềm Prezi) vào trong quá trình dạy học. Trên cơ sở của quá trình ứng dụng đó việc dạy và học sẽ khắc phục được lối truyền thụ một chiều, tăng cường khả năng tư duy sáng tạo của người học... thực hiện đổi mới quá trình dạy và học một cách hiệu quả. Xuất phát từ nội dung môn học cũng như thực trạng việc dạy và học các môn Lí luận chính trị ở trường CĐ và ĐH hiện nay Đặc thù của hệ thống tri thức các môn Lí luận Chính trị là có tính khái quát và trừu tượng rất cao. Đồng thời, các kiến thức ấy lại rất gần gũi , thiết thực với đời sống mỗi cá nhân công dân, gia đình, quốc gia dân tộc... điều này làm cho các môn học lại có tính thực tiễn sinh động. Chính những đặc thù tri thức này mà việc lựa chọn, sử dụng các kĩ thuật dạy học và phương pháp dạy học là hết sức khó khăn. Hiện nay nhiều giảng viên đã sử dụng phối hợp phương pháp thuyết trình và đàm thoại với việc ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là phần mềm PowerPoint đã có hiệu quả bước đầu, tuy nhiên vẫn chưa thoát hẳn khỏi tình trạng “chiếu - chép”... Nếu sử dụng phần mềm Prezi một cách phù hợp, nó sẽ kết hợp được cả vấn đề tri thức lí luận với các vấn đề thực tiễn sinh động bằng hình ảnh và các clip gần gũi trực quan, đồng thời nó có thể tích hợp với các phương pháp thuyết trình, đàm thoại, trực quan, thảo luận...với nhau nhuần nhuyễn hơn. 2.2.2. Một số cách thức ứng dụng phần mềm Prezi vào dạy học các môn Lí luận chính trị Chúng ta biết rằng việc ứng dụng phần mềm Prezi vào quá trình dạy học các môn Lí luận chính trị sẽ đem lại nhiều hiệu quả, nhưng điều đó không đồng nhất với việc ứng dụng nó một cách bừa bãi và thiếu khoa học. Để quá trình sử dụng phần mềm này có hiệu quả hơn, chúng ta có thể 332 Ứng dụng phần mềm Prezi trong giảng dạy các môn Lí luận hính trị... kết hợp phần mềm này với một số hình thức và phương pháp dạy học sau: Đối với hình thức tổ chức dạy học kiến thức mới: Giảng viên sử dụng phần mềm Prezi để giới thiệu bài mới cũng như truyền đạt những nội dung cần thiết của bài học. Ở hình thức này khi thiết kế Prezi giảng viên có thể sử dụng hết các tính năng vốn có của Prezi vào cùng nội dung của bài học như việc thêm hình ảnh, clip... Với việc kết hợp nhiều tương tác sẽ giúp cho bài học không còn mang tính lí luận khô khan mà đã trở nên sinh động cụ thể thông qua những ví dụ cụ thể của giáo viên được thể hiện bằng hình ảnh và clip. Mỗi nội dung khi được ROOM (trình chiếu đến) đi kèm với các tương tác như hình ảnh, clip... và thuyết trình của giảng viên sẽ giúp sinh viên tiếp nhận tri thức bằng hầu hết các giác quan với hiệu quả cao. Không chỉ có vậy, giảng viên cũng có thể ứng dụng phần mềm này đối với hình thức củng cố, luyện tập hoặc kiểm tra tri thức. Để áp dụng hình thức này, giảng viên có hai cách để thực hiện. Cách thứ nhất là sử dụng trang chính đã hiện tổng thể nội dung bài học. Giảng viên có thể gợi ý cho sinh viên nhìn tổng thể vào bài học và khái quát lại những nội dụng cụ thể đã được học. Khi cần nhấn mạnh nội dung nào giảng viên có thể kích chuột vào trang con của nội dung tương ứng và trang con sẽ được tự động ROOM (trình chiếu) lên. Trong phần này giảng viên có thể bỏ qua những tương tác không cần thiết. Nếu giảng viên cần kiểm khả năng tiếp thu và ghi nhớ của sinh viên, cũng có thể sử dụng cách thức tương tự. Ví dụ: Trong môn Những nguyên lí cơ bản của Chủ nghĩa Mác Lênin phần 1, khi dạy về nội dung vai trò của thực tiễn đối với nhận thức, giảng viên sử dụng trang tổng như hình 2. Nếu dùng cho hệ thống kiến thức, giảng viên có thể nhắc lại các đơn vị kiến thức cần nắm vững về vai trò của thực tiễn đối với nhận thức qua 4 nội dung: Cơ sở của nhận thức, động lực của nhận thức... Còn đối với việc kiểm tra đánh giá khả năng nhận thức của sinh viên giảng viên đặt ra câu hỏi ứng với từng nội dung - Tại sao nói thực tiễn là động lực của nhận thức? Cho ví dụ? - Sau đó để đánh giá kiểm tra kết quả giảng viên kích chuột vào điểm 2 (trang con). Hình 2. Ví dụ về một bài giảng cụ thể Trong ví dụ trên trang tổng đã thiết kế được sử dụng cho hình thức truyền đạt tri thức mới, và giáo viên thiết kế một trang Prezi khác phục vụ cho hình thức củng cố, kiểm tra đánh giá bằng việc tăng cường sơ đồ, mô hình và hình khối để hệ thống hóa kiến thức... Cách làm này sẽ tăng cường khả năng sáng tạo của giảng viên trong việc thiết kế các dạng bài học, còn sinh viên sẽ cảm thấy hứng thú hơn từ sự đổi mới và khác lạ. Thiết kế Prezi không chỉ phù hợp với nhiều hình thức dạy học khác nhau mà nó còn có khả năng tương thích với rất nhiều phương pháp tăng tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên. Cụ thể giảng viên có thể sử dụng phần mềm này khi kết hợp với phương pháp trò chơi, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp dạy học dự án... Sử dụng phần mềm Prezi kết hợp với phương 333 Trịnh Huy Hồng pháp trò chơi trong một bài giảng sẽ đạt được hiệu quả nhất định. Chúng ta vẫn biết nội dung các môn học Lí luận chính trị mang nặng tính hàn lâm, khô khan, nên không tránh khỏi hiện tượng sao nhãng, không tập trung của sinh viên. Việc áp dụng phương pháp trò chơi sẽ tạo ra sự thoải mái cho sinh viên, thu hút sinh viên quay trở lại với bài học. Mặt khác phần mềm Prezi có nhiều tính năng tương tác chính vì thế nó lại rất phù hợp với phương pháp trò chơi. Ngoài việc sử dụng với phương pháp trò chơi, phương pháp thảo luận nhóm cũng rất phù hợp với phần mềm Prezi. Ví dụ khi tìm hiểu về nội dung “Các hình thái giá trị” trong học phần 2 của môn Những nguyên lí cơ bản của Chủ nghĩa Mác Lênin, giảng viên yêu cầu mỗi nhóm nghiên cứu về một hình thái giá trị và trình bày sản phẩm trên một trang Prezi. Với yêu cầu này, các nhóm sinh viên tự trải nghiệm, tự sáng tạo theo ý của mình trong một trang Prezi đồng thời vừa phát huy tinh thần tự học - nghiên cứu đối với nội dung yêu cầu được giao... 3. Kết luận Việc ứng dụng phần mềm Prezi vào trong giảng dạy các môn Lí luận chính trị đạt được hiệu quả nhất thiết mỗi giảng viên cần thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc trong quá trình thiết kế và soạn giảng đồng thời phải quán triệt tinh thần sáng tạo, cầu thị để luôn thay đổi và tạo ra hứng thú cho sinh viên học tập. Mặt khác mỗi giảng viên cũng cần phải chú ý kết hợp Prezi với các hình thức và phương pháp dạy học tương thích tránh sử dụng tràn lan, thiếu khoa học dẫn đến việc làm mất đi những ưu điểm vốn có của phần mềm này. Đặc biệt, việc thiết kế một bài giảng trên Prezi đòi hỏi rất kì công và mất thời gian chính vì thế mà mỗi giảng viên cần tự nâng cao hơn hiểu biết của mình đối với phần mềm này nói riêng và các phần mềm ứng dụng khác nói chung. Việc áp dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ thông tin sẽ tạo ra những bước chuyển vững chắc trong cuộc cách mạng đổi mới nền giáo dục trong đó có nền giáo dục đại học của nước ta. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Về một số biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập các môn khoa học Mác-Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh trong các trường đại học, cao đẳng, môn Chính trị trong các trường Trung cấp chuyên nghiệp, Văn phòng Chính phủ, Quyết định 494/QĐ -TTg, 2002. [2] Prezi Known Accessibility Issues. George Mason University. Retrieved 2014-03-01. [3] Prezi in the classroom. Oregon University State University calendar. Retrieved 2012-07-24. ABSTRACT Applying Prezi software when teaching political theory in colleges and universities First available in 2009, Prezi software has attracted an increasing number of users. While it is being used in many developing countries, in Vietnam this software is relatively new to teachers and students at teaching universities. This software should be applied in teaching and learning at the university and college level not only to implement the government’s information technology policy and change the teaching process in a positive way, but also to keep pace with the teaching of technology in countries in the region and around the world. To be able to effectively use the software, each faculty member and teacher should thoroughly familiarize themselves with the software functions. 334