Xã hội và văn hóa

CHƯƠNG 3: XÃ HỘI & VĂN HÓA I. XÃ HỘI CON NGƯỜI  A. XÃ HỘI LÀ GÌ * ĐN * Các yếu tố cấu thành xh * Phaân bieät XH, daân soá, quoác gia  B. Các loại hình xã hội: * Các loại hình xh: săn bắt- hái lượm, chăn nuôi trồng trọt; nông nghiệp; công nghiệp; hậu công nghiệp (slide kế tiếp) B. CÁC LOẠI HÌNH XÃ HỘI:  Các hình thái kinh tế xã hội: CSNT; CHNL, PK; TBCN; XHCN  Các loại hình xh: - săn bắt- hái lượm, - chăn nuôi trồng trọt; - nông nghiệp; - công nghiệp; - hậu công nghiệp Loại xã hội: Thời gian tồn tại: Công nghệ sản xuất: Đặc điểm: Săn bắt, hái lượm 50.000 trước công nguyên (CN) cho đến nay (đang biến mất) Công cụ giản đơn - Hình thành nhóm nhỏ sống bằng săn bắt, câu cá, hái lượm - Ít bất bình đẳng - Khác biệt thứ bậc do tuổi tác, giới tính Chăn nuôi, trồng trọt 12.000 trước CN đến nay. Ngày nay chỉ là một bộ phận trong các quốc gia Dụng cụ cầm tay để trồng trọt; xã hội chăn nuôi dựa trên thuần dưỡng động vật - Lệ thuộc vào việc thuần dưỡng động vật để sống còn - Qui mô từ vài trăm đến hàng nghìn người - Bất bình đẳng rõ nét - Được lãnh đạo bởi các thủe lĩnh quân sự Nông nghiệp 12.000 trước CN. Hiện nay là những bộ phận của các nhà nước Cày do súc vật kéo (dẫn thuỷ, chiếc cày) - Đặt cơ sở trên những cộng đồng nông thôn nhỏ. - Sống dựa vào nông nghiệp, bổ dung bằng săn bắt hái lượm. - Có bất bình đẳng lớn hơn các xã hội săn bắt hái lượm. - Được lãnh đạo bởi các thủ lĩnh. Nhà nước cổ truyền (Gidden s, 1997, 54) 6.000 trước CN. Các nhà nước cổ truyền đã biến mất Chủ yếu dựa trên nông nghiệp. Tồn tại moat số thành thị thưng mại và thủ công nghiệp. Qui mô lên hàng triệu người Coâng nghieäp: Töø 1750 ñeán nay Nguoàn naêng löôïng tieân tieán; saûn xuaát ñöôïc cô giôùi hoùa Phaân bieät caùc heä thoáng kinh teá, chính trò, giaùo duïc, toân giaùo; chuyeân moân hoaù cao; baát bình ñaúng xaõ hoäi saâu saéc vaãn toàn taïi Haäu coâng nghieäp: Baét ñaàu trong vaøi thaäp nieân gaàn ñaây Maùy ñieän toaùn hoã trôï neàn kinh teá döïa treân tri thöùc - Töông töï caùc xaõ hoäi coâng nghieäp, vôùi vieäc xöû lyù thoâng tin vaø coâng vieäc dòch vuï daàn thay theá saûn xuaát coâng nghieäp C. Các thành tố của xã hội:  Xã hội do các cơ cấu xã hội (social structure) hình thành nên  Cá nhân: vị trí (status) và vai trò (role)  Nhóm, tổ chức (group, organization)  Định chế (# thiết chế, institution) II. Văn hóa  A. Ý nghĩa của VH:  1. Định nghĩa  2. Phân loại  3. Các thành tố của văn hóa - biểu tượng - ngôn ngữ - chuẩn mực: /qui tắc đạo đức/tập tục - giá trị  4. phân biệt văn hóa lý tưởng/ thực tiễn  5. phân biệt văn hoá & văn minh  B. Thái độ đối với các nền văn hoá: 1. Thái độ vị chủng 2. Thái độ xem văn hoá có tính tương đối  C. Tiếp xúc văn hoá & biến chuyển văn hoá 1. Giao lưu văn hoá (acculturation) 2. Đồng hoá văn hoá (cultural assimilation) - phân lớp văn hoá (subculture) - văn hoá phản kháng (counterculture) 3. Thích nghi văn hoá/ kháng cự văn hoá (cultural accommodation, cultural resistance) D. Các lý thuyết nghiên cứu và giải thích văn hóa:  1. Lý thuyết sinh thái học văn hoá: - gthích vh bằng các yếu tố môi trường - NX: ưu, khuyết  2. Lý thuyết sinh vật học xã hội - gthích vh bằng các yếu tố cơ thể, bẩm sinh, gen (ví dụ loạn luân) - NX: ưu, khuyết  3. Lý thuyết cơ cấu-chức năng: - quan niệm vh là tiểu hệ thống, cũng có vai trò qtrọng và quyết định - văn hóa được truyền qua quá trình xhhóa - vai trò của các giá trị cơ bản trong văn hóa - giải thích bcvhóa (3 qtrình văn hóa) // NX  4. Lý thuyết mâu thuẫn xã hội - quan niệm vh là tiểu hệ thống, cũng có vai trò qtrọng nhưng không quyết định - văn hóa bị chi phối bởi hệ thông Ktế - bất bình đẳng trong hưởng thụ văn hóa - văn hóa biến chuyển là do mâu thuẫn // NX  Thảo luận: - Khi nền văn hố VIỆT NAM gặp nền văn hố Tây phương, nĩi chung, bộ phận nào trong văn hố VIỆT NAM cĩ sự giao lưu, bộ phận nào bị đồng hố và bộ phận nào cĩ sự thích nghi văn hố (tinh thần tương đối)