Bài giảng Chính sách đối ngoại Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống mỹ cứu nước (1954-1975)

*CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI VIỆT NAMGIAI ĐOẠN KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC (1954-1975)*VẤN ĐỀ CHUNG THỜI KỲ 54-75Cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước của dân tộc VN trong bối cảnh đất nước bị chia cắt 2 miền. Mỹ âm mưu biến miền Nam VN thành căn cứ quân sự của Mỹ ở Đông Dương và ĐNÁ, và chia cắt VN lâu dài. Việt nam phải “hóa giải” được vấn đề này để đảm bảo độc lập, thống nhất dân tộc, xây dựng CNXH*BỐI CẢNH QUỐC TẾChiến tranh Lạnh lan sang châu ÁÂm mưu của Mỹ đối với Việt namQuan hệ Mỹ - Xô – Trung: biến thiên liên tục, ảnh hưởng tới tình hình VN.*BỐI CẢNH TRONG NƯỚCĐất nước bị chia cắt 2 miền: miền Nam do Mỹ-Diệm chiếm đóng, miền Bắc đi lên XHCN.Hoàn cảnh miền Bắc sau năm 1954Âm mưu của Mỹ-Diệm và các thế lực phản động ở miền Nam Hiệp định Geneve bị phá hoạiMỹ trở thành “đối tượng” của cách mạng VN.  Mục tiêu của CSĐN VN: góp phần đánh đuổi Mỹ-Ngụy thực hiện thống nhất đất nước *Nhìn lại CS Mỹ đối với VN qua các thời kỳGiai đoạn 45-46: - Mỹ ủng hộ Việt minh chống Nhật- Chế độ thác quản đối với Việt nam của Roosevelt: cứng rắn loại bỏ Pháp khỏi Đông Dương, ngăn chặn ý đồ của Pháp tái chiếm Đông Dương, tái lập thuộc địa.*Nhìn lại CS Mỹ đối với VN qua các thời kỳ (tiếp)Giai đoạn 46 đến chiến tranh Triều Tiên: Mỹ có lập trường ủng hộ Pháp phục vụ cho việc kiềm chế Liên xô ở Đông Âu.Trung lập về giải pháp Đông dương.chấp nhận “giải pháp Bảo Đại”.Quan hệ Mỹ - Trung: thỏa hiệp tạm thời*Nhìn lại CS Mỹ đối với VN qua các thời kỳ (tiếp)Giai đoạn sau chiến tranh Triều Tiên:- Chiến tranh Triều tiên nổ ra, Trung Quốc can thiệp, và nhu cầu chống CNCS toàn cầu của Mỹ- Vai trò các nước lớn đối với các vấn đề quốc tế: + giải pháp kết thúc chiến tranh Triều tiên và ứng dụng cho Việt nam: Hiệp định Geneva=> Giải pháp Ngô Đình Diệm cho Việt nam*Nguồn gốc của chính sách Mỹ về VNThế giới quan chống cộng sản và mô hình liên minhHội chứng chiến thắng và tâm lý supermanKhông có dấu hiệu đụng độ lợi ích dân tộc Việt-Mỹ nhưng Việt nam “tình cờ” trở thành tâm điểm trong chính sách của Mỹ đối với các nước lớn khác.*Nhìn lại chính sách của Việt nam đối với Mỹ (1945-1954)Hội nghị TW mở rộng Đảng Cộng sản Đông dương (1/1948) coi Mỹ là kẻ đứng đầu phe đế quốc và phản dân chủ.Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng Lao động Việt nam lần 2 (2/1951): Việt nam là tiền đồn của phe dân chủ thế giới, () là thành lũy chống phe đế quốc, chống phe phản dân chủ do Mỹ cầm đầu.Nghị quyết Trung ương 9/1954: Mỹ là kẻ thù số một và nguy hiểm nhất.* VN đã sớm nhận định Mỹ là kẻ thù nguy hiểm và lâu dài.*Các nhân tố tác động cách xác định tình hình của VNYếu tố ý thức hệ XHCN trong chính sách của Việt nam.Yếu tố nhận thức/nghiên cứu: Có chủ nghĩa QTVS trong giai đoạn 45-54. *TỪ “HOÀ BÌNH THỐNG NHẤT” TỚI “BẠO LỰC CÁCH MẠNG”: GIAI ĐOẠN 1954-1959Đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Geneva bằng biện pháp hòa bình (nghị quyết Trung ương tháng 3 và 8/1955)Các biện pháp bao gồm: đấu tranh chính trị đòi hiệp thương, tuyển cửđấu tranh thông qua Uỷ ban Kiểm soát quốc tếtập kết, chôn súng*Nguyên nhânƯu tiên cho nhiệm vụ xây dựng miền Bắc: chính sách “củng cố miền Bắc, chiếu cố miền Nam.”Tin tưởng vào tính pháp lý của Hiệp định GenevaTin tưởng vào thắng lợi của ta qua bầu cửTư tưởng hòa bình hưởng thụ*Nguyên nhân (tiếp)Ảnh hưởng của Liên xô và Trung quốc:Đại hội 20 ĐCS Liên xô và chiến lược “cùng tồn tại hòa bình” của KhroutchevĐại Nhảy vọt ở Trung quốc và 5 nguyên tắc Cùng tồn tại hòa bình tại Hội nghị Băng đung*Bạo lực cách mạng: Nghị quyết Trung ương 15 (1-5/1959)Trung ương cục Miền Nam và vai trò của đồng chí Lê DuẩnSức ép của cán bộ miền Nam: tình thế “sự đã rồi”Sức ép của cán bộ tập kết Nghị quyết TW 15: “Trung ương cho đánh!”  Bắt đầu giai đoạn Bạo lực cách mạng*Hai nhiệm vụ chiến lược Đại hội đảng lần thứ Ba (1960): đẩy mạnh cách mạng XHCN ở miền Bắchoàn thành cách mạng DTDC ở miền Nam *Giai đoạn 1960-1964: Công thức Trung lập miền NamPhong trào Đồng khởi ở miền Nam: kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trangMặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt namQuân giải phóng miền NamChi viện của miền Bắc tăngChính quyền ngụy Sài gòn bất ổn địnhMỹ đổi chiến lược: từ “trả đũa ồ ạt” sang “phản ứng linh hoạt” và Kế hoạch chống nổi dậy (CIP, 1961) với cố vấn Mỹ.Xô-Trung phân liệt.*Công thức Trung lập (tiếp) Chính sách của ta: Đánh Ngụy, đuổi MỹQuân sự:Chính trị:Ngoại giao: Mục tiêu: lật đổ chính quyền Ngụy, lập chính phủ liên hiệp trung lập để yêu cầu Mỹ rút quân.*Cơ sở của công thức trung lậpThắng lợi của chiến lược kết hợp đấu tranh chính trị và quân sự ở miền NamNhận thức của lãnh đạo: không muốn đối đầu trực tiếp và bằng quân sự với Mỹ.Tránh được sự lệ thuộc vào Xô-Trung.Cơ sở của công thức trung lập (tiếp)Sự ủng hộ của TQ, trong khi Xô-Trung mâu thuẫn và Xô muốn rút khỏi Đông Dương.Công thức trung lập sẽ là cơ sở để giành được sự chia sẻ và ủng hộ của các nước XHCN, dân tộc chủ nghĩa và các lực lượng hòa bình trên thế giới.Hình mẫu về công thức Trung lập hóa ở LàoTình thế thay đổi: Johnson lên tổng thống Mỹ đã quyết định can thiệp trực tiếp vào chiến trường VN./.Lý do Mỹ can thiệpYếu tố cá nhânXô-Trung mâu thuẫn Sự suy yếu của chính quyền SG và phong trào đấu tranh chính trị, quân sự lan rộng toàn miền Namvấn đề “uy tín” và “ngạo mạn quyền lực” (arrogance of power) của Mỹ.Cơ sở của chính sách mới***Biến chuyển của tình hình***Chiến tranh lan rộngTinh thầ n yêu nước lên cao chưa từng thấyNhận thức của lãnh đạo đảng và nhà nước ta về tương quan lực lượng.Tình hình phong trào giải phóng dân tộc trên thế giớiMâu thuẫn Xô-Trung*Công thức thay thế (từ 1965)Chiến lược chung: kết hợp quân sự, chính trị, ngoại giao Mục tiêu: đánh bại “ý chí xâm lược” của Mỹ, buộc Mỹ chấp nhận một kết thúc thông qua đàm phánCông thức thay thế (tiếp)Nghị quyết TƯ 11 và 12 (tháng 2 và 11/1965)Nghị quyết 13 BCT 12/1967Triển khai và kết quảTạo ra làn sóng ủng hộ VN và lên án Mỹ lên cao chưa từng thấyGermany (2/1968)London (1968)USA (1965)Washington (1967)Arizona (1968)Kent State (1970)Triển khai và kết quả (tiếp)Khoét sâu mâu thuẫn nội bộ Mỹ và tranh thủ phong trào phản chiến và hòa bình ở MỹSự hỗ trợ của LX và các nước XHCN Chuẩn bị lực lượng thực hiện tổng tiến công và nổi dậyĐánh lừa Mỹ,chuẩn bị cho Mậu thânChuẩn bị cướpchính quyền từkhởi nghĩaNhanh chóng giành thắng lợiMỤC TIÊU CHUẨN BỊQUÂN SỰNGOẠI GIAOCHÍNH TRỊMẬU THÂN 1968*Tổng tấn công và nổi dậy (Mậu thân, 1968)Kết quả:Quân sự: không đạt mục tiêuChính trị: không giành được chính quyềnNgoại giao: thành công*Tác động của chiến dịch Mậu ThânLàm lung lay ý chí xâm lược của Mỹ:giữa tháng 3/1968: Johnson từ chối tăng quân25/3/1968: quyết định giảm cam kết31/3/1968: tuyên bố ném bom hạn chế miền Bắc, đề nghị mở đàm phán với VNDCCH*Phản ứng chiến thuật của VNYêu cầu Mỹ ngừng ném bom hoàn toàn để làm điều kiện đàm phánTuyên bố 3/4/1968 của Việt nam: thỏa thuận tiếp xúc với đại diện Mỹ để đi vào đàm phán (Lý do) “sẵn sàng tiếp xúc”, nhưng là nhằm xác định các điều kiện với Mỹ để có thể bắt đầu đàm phán.Kết quả của chiến thuậtTuyên bố 31/10/1968 của Johnson: ngừng ném bom miền BắcTuyên bố về chấp nhận đàm phán bốn bên tại Paris ngày 1/11/1968MỞ RA CỤC DIỆN “ĐÁNH – ĐÀM”Mục tiêu: “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”*Chiến lược đánh và đàm (giai đoạn 69 -72)Chủ trương: đàm phán tay đôi (công khai và bí mật)Chuẩn bị giải pháp cho đàm phán: Không công nhận ThiệuKhông công nhận 2 chính quyền, 2 quân độiThả tù binh chiến tranh, tù chính trị*Triển khai chiến lượcĐàm phán Hiệp định ParisGiai đoạn 68-72: thăm dò và ký tắt Hiệp định (10/1972)Giai đoạn từ tháng 10/1972-1/1973:Thiệu phản ứngNém bom tháng 12/1972Ký kết Hiệp định chính thứcHoàn thành bước 1: Mỹ rút quân khỏi VN, để nhân dân VN tự giải quyết các vấn đề chính trị của mình.*Triển khai chiến lược (tiếp)Giai đoạn thi hành Hiệp định 1973-1975 (bước 2):Đấu tranh thi hành Hiệp định trong cục diện mới:- So sánh lực lượng thay đổi (VNDCCH và VNCH)Nixon từ chức do WatergateBiện pháp quân sự giải phóng miền NamKẾT QUẢ*Tổng kếtĐánh giá kết quả chiến lược “đá nh và đàm”Nhìn lại CSĐN trong suốt thời kỳ 45-75So sá nh 2 hiệp nghị Geneva 1954 và Paris 1973???*** HẾT ***