Bài giảng Quản trị xuất nhập khẩu - Chương Mở đầu

QUẢN TRỊ XUẤT NHẬP KHẨU (2 TC) GS.TS.ĐOÀN THỊ HỒNG VÂN CHƯƠNG MỞ ĐẦU • Ý nghĩa của môn học • Mục đích nghiên cứu • Đối tượng và phạm vi nghiên cứu • Phương pháp nghiên cứu • Bố cục của môn học Ý nghĩa của môn học • Bối cảnh kinh tế thế giới và Việt Nam: Kinh tế thế giới rất ảm đạm: • Khủng hoảng nợ công châu Âu và khủng hoảng tài chính ở Mỹ mang “giông tố” đến cho nền kinh tế toàn cầu; • Thị trường chứng khoán tuột dốc ở hầu hết các sàn giao dịch chủ yếu; • Thị trường vàng thế giới trồi sụt với giá vàng cao chưa từng thấy; Ý nghĩa của môn học (tt) • Dấu hiệu tăng trưởng thấp diễn ra ở hầu hết các quốc gia. • Kinh tế thế giới “ngổn ngang và đầy lo ngại” • Theo nhận định của IMF, nền kinh tế thế giới đang ở trong “một giai đoạn nguy hiểm mới” – phải đối mặt với khủng hoảng song hành trong cả tầm ngắn hạn và trung hạn, với các biểu hiện: Ý nghĩa của môn học (tt) • Tăng trưởng thấp hơn dự báo: Theo IMF: tăng 4% (dự báo 4,3%); EIU (Bộ phận thông tin kinh tế của tạp chí The Economist): 3,6% (dự báo 5%), Báo cáo triển vọng kinh tế toàn cầu của Fitch: 2,6% (dự báo 3,1%), trong đó, Mỹ: 1,5%; EU: 1,6%; Nhật: - o,5%; Trung Quốc: 9,3%; Ấn Độ: 7,6%; Nga: 4%...=> Năm 2012 không còn “điểm sáng kinh tế”: EU tăng - 0,5%; Mỹ: tuy có tín hiệu phục hồi nhưng còn gặp nhiều khó khăn và có nguy cơ suy giảm; Trung Quốc: tăng 8,25%...=> LHQ kêu gọi thay đổi mô hình tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Ý nghĩa của môn học (tt) • Lạm phát không dễ kiểm soát: CPI của nhóm nước công nghiệp phát triển tăng từ 1,6% năm 2010 lên 2,6% năm 2011; Của các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi CPI tương ứng là 6,1 đến 7,5%. • Khủng hoảng nợ công châu Âu: đỉnh điểm. Tỷ lệ nợ công/GDP của khối sử dụng đồng EUR (17 nước) là 86,7%; toàn EU là 80,4%; Nghiêm trọng nhất là Hy Lạp 149,6%; Italia – 119,9%; Ailen – 102,7%; Bồ Đào Nha – 94%... Ý nghĩa của môn học (tt) • Thị trường tài chính tiền tệ bi đát: thị trường chứng khoán toàn cầu thua thiệt hoàn toàn trong năm 2011; Thị trường vàng thế giới trồi sụt với biên độ quá lớn (thấp nhất trong năm khoảng 1600 USD/ounce, cao nhất 1800 USD/ounce) • Họa vô đơn chí – triển vọng bi quan. => Dự báo kinh tế toàn cầu tăng 2,7% vào năm 2012 và 3,1% vào năm 2013. Ý nghĩa của môn học (tt) Kinh tế Việt Nam Sau 5 năm gia nhập WTO, kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu, với một độ mở lớn => Chịu ảnh hưởng sâu sắc trước những biến động của nền kinh tế thế giới. Ý nghĩa của môn học (tt) “ Sau hơn 20 năm thực hiện đường lối đổi mới, nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng trong việc xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Tuy nhiên, thể chế kinh tế thị trường vẫn chưa đồng bộ, các yếu tố kinh tế thị trường chưa hình thành đầy đủ. Thị trường đất đai còn nhiều vướng mắc. Thị trường tài chính phát triển không cân đối, thị trường trái phiếu còn sơ khai, thị trường chứng khoán thiếu chiều sâu, chưa trở thành một kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế, đang dồn gánh nặng lên thị trường tín dụng, làm cho thị trường này rất dễ bị tổn thương. Thị trường KH- CN chậm phát triển” (Thông điệp đầu năm 2012 của TTg) Ý nghĩa của môn học (tt) Do những tác động của kinh tế thế giới và những bất cập, yếu kém trong quản lý, điều hành kết hợp với các nguyên nhân nội sinh từ nền kinh tế => • Lạm phát tăng đột biến: chỉ số giá tiêu dùng tháng 12 tăng cao hơn 18,13% so với cùng kỳ năm 2010. Tính chung cả năm 2011, mặt bằng giá tăng 18,58% so với năm 2010 (Mục tiêu PTKTXH thông qua cuối năm 2010 – CPI tăng dưới 7%; điều chỉnh tháng 6/2011 – tăng 17%). Ý nghĩa của môn học (tt) • Chứng khoán – bất động sản giảm mạnh. Tính đến 30/12/2011, hơn 50% cổ phiếu giao dịch dưới mệnh giá trên sàn HOSE và hơn 70% trên sàn HNX, thậm chí đã xuất hiện cổ phiếu có giá dưới 1000 đồng. Huy động vốn qua TTCK giảm 78%. Bất động sản đóng băng. • Doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn: khoảng 20% DNNN thua lỗ hoặc hòa vốn; Tổng số nợ của khối DNNN năm 2010 bằng 1,67 lần vốn chủ sở hữu. Ý nghĩa của môn học (tt) Doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn: hơn 49 000 DNNVV dừng hoạt động, dừng nộp thuế, hoặc đã giải thể, phá sản, đóng cửa, trong đó phá sản, giải thể là 5.800 doanh nghiệp. => Cần tái cơ cấu nền kinh tế - thực hiện đồng bộ trên các nội dung: 1.Tái cơ cấu các ngành sản xuất và dịch vụ. 2.Tái cơ cấu doanh nghiệp. 3.Điều chỉnh chiến lược thị trường. Ý nghĩa của môn học (tt) XNK năm 2011: • XK: 96,3 tỷ USD, tăng hơn 33,3% so với năm 2010 (năm 2010 là 71,6 tỷ), kim ngạnh XK bình quân 1083 USD/người • NK: 105,8 tỷ USD • Nhập siêu: 9,5 tỷ USD • Năm 2009: Nhập siêu 12,85 tỷ USD • Năm 2010: Nhập siêu 12,6 tỷ USD. Nhưng XNK vẫn phát triển chưa bền vững và không hiệu quả => Cần Quản trị Xuất Nhập khẩu => Cần nghiên cứu môn học QT XNK • Môn học cung cấp cho học viên những kiến thức chuyên sâu về Quản trị xuất nhập khẩu: Hoạch định chiến lược kinh doanh xuất nhập khẩu; Đàm phán hợp đồng xuất nhập khẩu; Quản lý hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế và tổ chức thực hiện các hợp đồng xuất nhập khẩu. • Môn học có mối quan hệ mật thiết với các môn học khác, như: Quản trị chiến lược, Quản trị kinh doanh toàn cầu, Marketing quốc tế, Quản trị kinh doanh dịch vụ, Quản trị Logistics... Điều kiện tiên quyết Để có thể tham dự môn học đạt kết quả tốt, học viên cần được trang bị đầy đủ kiến thức của các môn học thuộc phần kiến thức chung: Kinh tế học, Quản trị học, Phương pháp nghiên cứu khoa học, Tiếng AnhBên cạnh đó, học viên cần có những kiến thức cơ bản về Quản Trị xuất nhập khẩu (được trang bị ở bậc đại học các chuyên ngành: Ngoại thương, Kinh doanh Quốc tế, Thương mại...) Mục tiêu của môn học • Nắm vững những kiến thức cơ bản của môn học, về hoạch định chiến lược kinh doanh xuất nhập khẩu; Đàm phán hợp đồng xuất nhập khẩu; Quản lý hợp đồng và tổ chức thực hiện các hợp đồng xuất nhập khẩu. • Vận dụng sáng tạo những kiến thức của môn học vào thực tiễn Quản trị xuất nhập khẩu của doanh nghiệp/đất nước. • Vận dụng tốt những kiến thức của môn học vào việc viết Luận văn tốt nghiệp cao học. Phương pháp nghiên cứu • Nghe giảng viên, các nhà chuyên môn giới thiệu về các kiến thức cơ bản của môn học; • Học viên tự nghiên cứu tài liệu dưới sự hướng dẫn của giảng viên ; • Học viên làm việc theo nhóm dưới sự hướng dẫn của giảng viên; • Các nhóm thuyết trình kết quả nghiên cứu, tiến hành thảo luận trên lớp. Phương pháp nghiên cứu (tiếp) • Chia lớp thành các nhóm 8 người, chọn đề tài nghiên cứu, chuẩn bị và thuyết trình kết quả nghiên cứu trước lớp. Cách thức đánh giá kết quả học tập • Điểm quá trình: 50% • Thi hết môn/tiểu luận: 50% Cách thức đánh giá kết quả học tập Cụ thể: • Điểm quá trình: 50% - Làm việc cá nhân + chuyên cần - 10% - Thuyết trình (theo nhóm) - 20% - Bài viết (theo nhóm) - 20% • Tiểu luận cá nhân/thi cuối khóa: 50% Các chính sách giảng dạy áp dụng trong môn học • Học viên cần tham gia đầy đủ các buổi học, thảo luận trên lớp theo quy định. Nếu nghỉ quá số giờ theo quy định của Bộ, Trường sẽ không được làm Tiểu luận/thi cuối khóa => Không có điểm môn học => Phải thi lại (hệ niên chế). • Học viên cần tham gia đầy đủ các buổi thảo luận trên lớp theo quy định. Nếu không sẽ không có điểm quá trình => Không có điểm môn học => Phải học lại (hệ tín chỉ). Các chính sách giảng dạy áp dụng trong môn học • Khi bị bệnh, đi công tác... cần có giấy xin phép nêu rõ lý do chính đáng (có kèm minh chứng). • Tất cả các học viên đều tham gia thuyết trình, thảo luận trên lớp. • Không sử dụng điện thoại trong giờ học. Nội dung môn học Chương 1: Hoạch định chiến lược và kế hoạch kinh doanh xuất nhập khẩu Chương 2: Incoterms và nâng cao hiệu quả sử dụng Incoterms Chương 3: Thanh toán quốc tế và rủi ro trong thanh toán quốc tế Chương 4: Đàm phán hợp đồng xuất nhập khẩu Nội dung môn học Chương 5: Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế Chương 6: Tổ chức thực hiện hợp đồng xuất nhập khẩu và các giải pháp nâng cao hiệu quả Chương 7: Nghiệp vụ hải quan Chương 8: Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh xuất nhập khẩu. Bố cục của môn học Gồm 3 chuyên đề: • Chuyên đề 1: Tổng quan về Quản trị XNK • Chuyên đề 2: Đàm phán hợp đồng xuất nhập khẩu • Chuyên đề 3: Hợp đồng và quản lý hợp đồng xuất nhập khẩu Chuyên đề 1: • Giới thiệu cho người học những kiến thức cơ bản về Quản trị XNK; Hoạch định chiến lược và kế hoạch kinh doanh xuất nhập khẩu; Thực thi chiến lược XNK và kiểm tra kiểm soát việc thực hiện chiến lược kinh doanh xuất nhập khẩu. Chuyên đề 2: • Cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản về đàm phán (bản chất, các nguyên tắc đàm phán, các kiểu đàm phán); Quá trình đàm phán hợp đồng XNK và các kỹ thuật cơ bản để đàm phán hợp đồng XNK. Chuyên đề 3: • Cung cấp cho người học kiến thức cơ bản về hợp đồng XNK, quá trình tổ chức thực hiện hợp đồng XNK; Nghiệp vụ hải quan; Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh xuất nhập khẩu và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh XNK. Tài liệu tham khảo chính: • GS.TS. Đoàn Thị Hồng Vân, Quản trị xuất nhập khẩu, 2011. • Fred R. David, Concepts of strategic management • Folsom Ralph H., Gordon Michael Wallace, Spanogle John A.Jr, Fitzgeral Peter L.(2006), International Business Transations: a problem-oriented course book. Tài liệu tham khảo • Hari K Raino, Guide to import management • Pervez N. Ghauri, Jean Claude Usunier, International Business Negotiations • Roger Fisher, William Ury, Getting to Yes • US.Department of commerce, A basic guide to exporting • ITC – International Trade Center UNCTAD, Import management • Bài giảng của giảng viên Đề tài gợi ý Đề tài nhóm lớn: 1. Lạm phát và các biện pháp kiểm soát lạm phát của Việt Nam. 2. Tái cấu trúc nền kinh tế (tái cấu trúc đầu tư với trọng tâm là đầu tư công; Cơ cấu lại thị trường tài chính với trọng tâm là tái cấu trúc hệ thống NHTM; Tái cấu trúc DNNN với trọng tâm là các tập đoàn kinh tế và tổng công ty nhà nước); 3. Rủi ro trong hoạt động marketing (trong hoạt động quảng cáo, tổ chức sự kiện, quan hệ công chúng,) Đề tài gợi ý 1. Nghiên cứu tình hình vận dụng Incoterms tại công ty/ngành - Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả. 2. Nghiên cứu tình hình vận dụng các phương thức thanh toán quốc tế tại công ty/ngân hàng - Thực trạng và giải pháp phòng ngừa rủi ro. 3. Kinh nghiệm đàm phán với người Mỹ/Nhật/Đức/Pháp. 4. Nghiên cứu các hợp đồng xuất nhập khẩu tại công ty và các giải pháp hoàn thiện. Đề tài gợi ý 5. Chiến lược xuất khẩu (tên mặt hàng cụ thể) sang thị trường (tên thị trường) của công ty giai đoạn 6. Các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu (tên mặt hàng cụ thể) sang thị trường (tên thị trường) của công ty 7. Các giải pháp đẩy mạnh hoạt động Logistics tại công ty Đề tài gợi ý 8. Chuỗi cung ứng, quản trị chuỗi cung ứng và các giải pháp để các doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu (chuỗi cung ứng cà phê, gạo, cao su, hồ tiêu, sản phẩm cơ khí/công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam). 9. Lập kế hoạch kinh doanh mặt hàng. Cho công ty. Đề tài gợi ý 10. Hải quan Việt Nam sau 5 năm hội nhập WTO. 11. Quản lý hợp đồng tại công ty/tập đoàn Thời gian làm việc • 4 tuần, 12 buổi • Từ 13/3/2012 đến 10/4/2012 • Tập trung thuyết trình 4 buổi cuối.