Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh - Bản trường ca cách mạng, định hướng, soi đường cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam

Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin |486 DI CHÖC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH - BẢN TRƯỜNG CA CÁCH MẠNG, ĐỊNH HƯỚNG, SOI ĐƯỜNG CHO SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG VIỆT NAM (*) TS. Đoàn Sỹ Tuấn* ThS. Trần Đức Tuấn** ThS. Trương Mạnh Tiến*** Tóm tắt Di chúc là thiêng liêng, bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngót nửa thế kỷ đã đi qua kể từ ngày Người đặt bút viết những dòng cuối cùng trong Di chúc, đến nay vẫn sáng nguyên giá trị lịch sử và ý nghĩa thời sự. Bài viết bước đầu tập trung làm sáng rõ những giá trị cơ bản, cốt lõi của Di chúc tạo nên bản trường ca cách mạng, sức sống trường tồn của Di chúc định hướng, soi đường cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Từ khóa: Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh, định hướng, soi đường, cách mạng Việt Nam. I. MỞ ĐẦU Trƣớc lúc “Bác đã lên đường theo tổ tiên/ Mác - Lênin, thế giới Người hiền [9]; “Bảy mươi chín tuổi xuân trong sáng/ Vào cuộc trường sinh, nhẹ cánh bay [10], Chủ tịch Hồ Chí Minh danh nhân văn hóa thế giới, anh hùng giải phóng dân tộc; lãnh tụ của Đảng và dân tộc ta đã để lại bản Di chúc thiêng liêng, bất hủ đến nay vẫn sáng nguyên giá trị lịch sử và ý nghĩa thời sự. Bài viết bƣớc đầu tập trung làm sáng rõ những giá trị cơ bản, cốt lõi của Di chúc tạo nên bản trƣờng ca cách mạng, định hƣớng, soi đƣờng cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam: Tầm nhìn chiến lƣợc về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc; công trình bất hủ về Đảng và xây dựng Đảng; triết thuyết cô đọng tất cả vì con ngƣời; bản thiết kế lý luận toàn diện, khoa học, sáng tạo về đổi mới và phát triển đất nƣớc; chung đúc, kết tinh, hội tụ, thăng hoa và tỏa sáng tinh hoa tƣ tƣởng, đạo đức, phong cách của Ngƣời. * Trƣờng Đại học Hoa Lƣ ** Trƣờng Chính trị tỉnh Thái Bình *** Trƣờng ĐHSP Hà Nội “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 487| II. NỘI DUNG 2.1. Di chúc thể hiện tầm nhìn chiến lược về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước Với quan điểm độc đáo, sáng tạo của mình, Hồ Chí Minh thƣờng xuyên nhấn mạnh: Độc lập, tự do phải là độc lập, tự do “thực sự”, độc lập, tự do “hoàn toàn”, chứ không phải là cái bánh vẽ, giả hiệu. Độc lập, tự do “thực sự”, độc lập, tự do “hoàn toàn” theo Ngƣời là: Độc lập, tự do trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; độc lập, tự do trên cả vùng đất, vùng trời, vùng biển; độc lập, tự do trong thống nhất; thể hiện ở cuộc sống ấm no, tự do hạnh phúc của nhân dân... Theo Ngƣời, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nƣớc chƣa thắng lợi hoàn toàn, đất nƣớc chƣa thống nhất, thì nƣớc ta chƣa có độc lập, tự do “thực sự”, độc lập, tự do “hoàn toàn”. Vì vậy, để có độc lập, tự do “thực sự”, độc lập, tự do “hoàn toàn”; trong Di chúc Ngƣời căn dặn phải đánh thắng giặc Mỹ, đƣa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc của nhân dân ta đến thắng lợi hoàn toàn, thực hiện thống nhất đất nƣớc. Ngƣời khẳng định cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nƣớc, không dễ dàng; sẽ phải gặp nhiều khó khăn, gian khổ, phức tạp; đồng bào ta có thể hy sinh nhiều của, nhiều ngƣời, nhƣng cuối cùng nhất định sẽ thắng lợi hoàn toàn. Trong Di chúc, Ngƣời viết: “Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể kéo dài mấy năm nữa. Đồng bào ta có thể phải hy sinh nhiều của nhiều người. Dù sao, chúng ta phải quyết tâm đánh giặc Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn... Dù khó khǎn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam, Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà” [6; tr.612]. “Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn” [6; tr.618]. Nói về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nƣớc, Ngƣời dùng 5 từ “nhất định” để truyền lửa, truyền niềm tin, ý chí, và quyết tâm sắt đá cho nhân dân, dân tộc ta, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ, thống nhất đất nƣớc, để có độc lập, tự do “thực sự”, độc lập, tự do “hoàn toàn”. Đó là tƣ tƣởng cách mạng triệt để của Ngƣời, nhờ đó nƣớc ta đƣợc thống nhất, độc lập “thực sự”, “hoàn toàn” nhƣ ngày nay (Điều này khác xa với Triều Tiên, khi hiện nay phân chia thành Nam Triều Tiên và Bắc Triều Tiên). Những dự báo chiến lƣợc, thiên tài của Ngƣời về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc: “có thể kéo dài mấy năm nữa”; “kinh qua gian khổ hy sinh”, “nhiều của nhiều ngƣời”; “nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi”, sau này đều trở thành hiện thực. Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin |488 2.2. Di chúc là một công trình bất hủ về Đảng và xây dựng Đảng thật trong sạch, vững mạnh Thấm nhuần lý luận Mác - Lênin về vai trò của Đảng cộng sản; có bề dày thực tiễn gần 50 năm chuẩn bị, sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng ta, Ngƣời sớm hiểu biết sâu sắc về vị trí, vai trò của Đảng trong đấu tranh cách mạng. Trong tác phẩm Đường Kách mệnh (1927), nhấn mạnh vai trò quan trọng hàng đầu của Đảng - nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam, Ngƣời viết: “Cách mệnh trước hết phải có cái gì? Trước hết, phải có Đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy. Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốtBây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin” [2; tr.298]. Tiếp nối tƣ tƣởng đó, trong “Di chúc”, điều tâm nguyện và hệ trọng bậc nhất Ngƣời nói đến trƣớc tiên, trên hết, đó là về Đảng. Nói về Đảng trong “Di chúc”, Ngƣời nhấn mạnh: Một là, vị trí, vai trò quan trọng, truyền thống quý báu, sức mạnh to lớn của Đảng: “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hǎng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác" [6; tr.621-622]. Theo Ngƣời, Đảng ta có truyền thống đoàn kết; trung thành với giai cấp, nhân dân, Tổ quốc; có khả năng “tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta”; là nguyên nhân, nguồn gốc, động lực then chốt quyết định mọi thắng lợi của cách mạng. Hai là, “chỉnh đốn lại Đảng”. Di chúc Bác sửa chữa năm 1968, Ngƣời viết: “Ngay sau khi cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đã hoàn toàn thắng lợi... Theo ý tôi, việc cần phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân. Làm được như vậy, thì dù công việc to lớn mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định thắng lợi” [6; tr.616]. Sinh thời, Ngƣời căn dặn “chỉnh đốn lại Đảng” phải luôn luôn làm, tiến hành thƣờng xuyên, liên tục nhƣng có 3 thời điểm phải đặc biệt coi trọng, nhấn mạnh: Thứ nhất, khi cách mạng gặp khó khăn, thất bại phải chỉnh đốn để uốn nắn tƣ tƣởng, chỉnh đốn tổ chức, sắp xếp lại lực lƣợng “Thuốc đắng vạn liều càng thấy đắng/ Đường xa cuối chặng lại thêm gay” [3; tr.412]. Thứ hai, khi cách mạng gặp thắng lợi, nhất là thắng lợi lớn, dễ sinh chủ quan, khinh địch “Đi khắp đèo cao, khắp núi cao/ Ngờ đâu đường phẳng lại lao đao/ Núi cao gặp hổ mà vô sự/ Đường phẳng gặp người bị tống giam” [3; tr.311]. Thứ ba, khi cách mạng chuyển sang làm “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 489| nhiệm vụ mới, nhiệm vụ nặng nề hơn, phức tạp hơn. Những năm Ngƣời viết “Di chúc”, cách mạng Việt Nam theo dự liệu của Ngƣời đã, đang, và sắp diễn ra cả 3 điều kiện trên, nên Ngƣời đặc biệt coi trọng, nhấn mạnh “ngay sau khi cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đã hoàn toàn thắng lợi,... việc cần phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng”. Ngƣời gợi mở các giải cơ bản để xây dựng chỉnh đốn lại Đảng nhƣ: giữ gìn sự đoàn kết nhất trí; phát huy dân chủ, thực hành dân chủ rộng rãi; thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, thƣờng xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình, có tình đồng chí thƣơng yêu lẫn nhau; làm cho cán bộ, đảng viên thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng; dựa vào dân, tôn trọng, tận tụy, trung thành, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, vì dân... Ba là, “đoàn kết trong Đảng”. Ngƣời cho rằng, Đảng là hạt nhân của hệ động lực, sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố quan trọng hàng đầu mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Nên đoàn kết thống nhất trong Đảng là quan trọng vô cùng, quý giá vô ngần. Đoàn kết đƣợc trong Đảng thì làm đƣợc tất cả, không đoàn kết đƣợc trong Đảng thì không làm đƣợc điều gì cả. Trong Di chúc (công bố năm 1969), với 1.126 chữ, 8 lần Ngƣời nói đến đoàn kết, thì khi nói về Đảng trong một đoạn ngắn với 208 chữ, Ngƣời 5 lần nhấn mạnh đoàn kết thống nhất trong Đảng. Ngƣời căn dặn “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình” [6; tr.622]. Cách nói so sánh, hình ảnh, giản dị, dễ hiểu nhƣng vô cùng sâu sắc, thấm thía “giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng nhƣ giữ gìn con ngƣơi của mắt mình” điều đó cho thấy Ngƣời rất nhấn mạnh đến sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Bốn là, “xây dựng đạo đức”. Trong Di chúc công bố năm 1969, Ngƣời nói: "Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch,vững mạnh phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân" [6, tr.622]. Trong một đoạn văn ngắn, chỉ với 57 chữ, Ngƣời nhấn mạnh 4 lần điệp từ “thật” để nói về xây dựng đạo đức trong Đảng, điều đó cho thấy Ngƣời đặc biệt quan tâm đến vấn đề xây dựng đạo đức thật sự, chứ không phải đạo đức hình thức, giả tạo trong Đảng. Tóm lại, những quan niệm trên đây của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Di chúc về Đảng và xây dựng Đảng xứng tầm một học thuyết, một công trình bất hủ; là sự vận dụng và phát triển sáng tạo lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin về xây dựng Đảng; là tài sản tinh thần quý báu, nền tảng tƣ tƣởng, kim chỉ nam để Đảng ta đề ra chủ trƣơng, đƣờng lối và chỉ đạo thực tiễn về xây dựng, phát triển Đảng hiện nay. Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin |490 2.3. Di chúc là một triết thuyết cô đọng tất cả vì con người và xã hội Từ truyền thống dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và thực tiễn cách mạng, Ngƣời thấy rõ vai trò to lớn của nhân dân, nhân dân là hạt nhân của dân tộc, hạt nhân của đất nƣớc, quyết định sự trƣờng tồn, phát triển của dân tộc. Ngƣời nói: “Trong bầu trời này không có gì quý bằng nhân dân, trên thế giới này không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của toàn dân” [5; tr.453]; “Nước lấy dân làm gốc,... gốc có vững thì cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân” [4; tr.501-502]. Vì vậy, trong Di chúc, Ngƣời xác định rõ “Đầu tiên là công việc đối với con ngƣời”, vì con ngƣời. Trong Di chúc, tƣ tƣởng về con ngƣời, vì con ngƣời đƣợc thể hiện: Thứ nhất, con ngƣời mà Ngƣời đề cập trong Di chúc không chung chung, trừu tƣợng, mà rất cụ thể. Đó là nhân dân lao động, là các liệt sĩ, những ngƣời đã dũng cảm hy sinh một phần xƣơng máu của mình, cha mẹ, vợ con của thƣơng binh và liệt sĩ; chiến sĩ trẻ tuổi trong các lực lƣợng vũ trang nhân dân và thanh niên xung phong; nông dân, phụ nữ, thiếu niên, nhi đồng, đoàn viên và thanh niên, nạn nhân của chế độ xã hội cũ... Ngƣời có một tình cảm đặc biệt, niềm tin mãnh liệt vào nhân dân lao động. Ngƣời nói: “nhân dân ta rất anh hùng, dũng cảm, hăng hái, cần cù, rất trung thành với Đảng" [6; tr.622]. Là một ngƣời có tinh thần quốc tế trong sáng, Ngƣời còn quan tâm đến nhân dân, các đồng chí, các bầu bạn và các cháu thanh niên, nhi đồng trên khắp thế giới... Trƣớc lúc đi xa, trong “Di chúc”, Ngƣời không quên cảm ơn, gửi lời chào thân ái đến nhân dân, các đồng chí, các bầu bạn và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế khắp năm châu. Nhƣ vậy, con ngƣời trong “Di chúc” đƣợc xét trên cả bình diện con ngƣời dân tộc và con ngƣời quốc tế; con ngƣời chung (các giai cấp, tầng lớp) và con ngƣời cụ thể (các đối tƣợng, trƣờng hợp cụ thể). Thứ hai, tƣ tƣởng về con ngƣời, vì con ngƣời đƣợc thể hiện khi Ngƣời đề cập đến mọi vấn đề trong Di chúc. Trong Di chúc khi đề cập đến những nhiệm vụ then chốt: cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ cứu nƣớc; về Đảng và xây dựng Đảng; về đổi mới và phát triển đất nƣớc; về phong trào cộng sản thế giới; về việc riêng, những lời dặn cuối cùng, chuẩn bị cho thống nhất đất nƣớc, “hàn gắn vết thƣơng chiến tranh”, tái thiết đất nƣớc, xây dựng lại thành phố, làng mạc, khôi phục và mở rộng các ngành kinh tế, phát triển công tác vệ sinh, y tế, sửa đổi chế độ giáo dục, chỉnh đốn lại Đảng, củng cố quốc phòng,... đều thể hiện tƣ tƣởng của Ngƣời về con ngƣời, vì con ngƣời. Có thể khẳng định rằng, thấm đẫm, bao trùm, trung tâm, chủ đạo, xuyên suốt trong toàn bộ Di chúc là tƣ tƣởng khoa học, nhân văn, cách mạng về con ngƣời, vì con ngƣời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 491| Thứ ba, tƣ tƣởng về con ngƣời, vì con ngƣời còn đƣợc thể hiện trong việc Ngƣời xác định trọng trách của Đảng và Nhà nƣớc, của cán bộ, đảng viên. Ngƣời căn dặn Đảng phải có kế hoạch tốt, sẵn sàng, rõ ràng, chu đáo để tránh khỏi bị động, thiếu sót và sai lầm để phát triển kinh tế và văn hóa; không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; tôn trọng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân; phải chăm lo giáo dục “đạo đức cách mạng”; “bồi dƣỡng các thế hệ cách mạng cho đời sau”. Đối với Ngƣời, con ngƣời là trung tâm của mọi sự suy tƣ và chủ đích của mọi hành động, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về con ngƣời, vì con ngƣời trong Di chúc, thể hiện tầm nhìn chiến lƣợc và thấm đƣợm tinh thần nhân sinh cộng sản, triết lý hành động, thực hành đạo làm ngƣời, mang tính khoa học, cách mạng, nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Khi viết về Hồ Chí Minh trong mối quan tâm về con ngƣời, vì con ngƣời, Giáo sƣ Trần Văn Giàu đã đƣa ra nhận xét: “Tầm cỡ của một nhà hiền triết chưa chắc ở chỗ giải đáp mối tương quan giữa tồn tại và tư tưởng, ở chỗ xác định thế giới này là thực tại hay là ảo ảnh, khả thi hay bất khả thi, ở chỗ lựa chọn giáo điều quen thuộc hay sáng tạo mới lạ, mà chung quy là ở mức quan tâm đến con người,... lấy đó làm trung tâm của mọi suy tư và chủ đích của mọi hành động. Cụ Hồ thuộc loại hiền triết đó” [7; tr.287]. 2.4. Di chúc là một bản thiết kế lý luận toàn diện, khoa học, sáng tạo đặt nền móng cho tư tưởng đổi mới và phát triển đất nước Trong Di chúc, tƣ tƣởng về đổi mới và phát triển đất nƣớc là một tƣ tƣởng lớn, thể hiện tầm nhìn, tƣ duy lý luận khoa học của Chủ tịch Hồ Chí Minh đang soi sáng cho con đƣờng cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn. Tƣ tƣởng về cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống Mỹ cứu nƣớc và những việc cần phải làm sau kháng chiến; về Đảng và xây dựng Đảng; về con ngƣời, vì con ngƣời; về xây dựng lại thành phố và làng mạc; khôi phục và mở rộng các ngành kinh tế; phát triển công tác vệ sinh, y tế; sửa đổi chế độ giáo dục; củng cố quốc phòng; động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân; về phong trào cộng sản thế giới, trách nhiệm hàn gắn sự bất hòa trong các nƣớc xã hội chủ nghĩa anh em; về việc riêng, những lời dặn cuối cùng; về chủ nghĩa xã hội,... thể hiện rõ nét, sinh động, sáng tạo tƣ tƣởng của Ngƣời về đổi mới và phát triển đất nƣớc. Ngƣời quan niệm, đổi mới là một tất yếu để phát triển; đổi mới là một cuộc đấu tranh bền bỉ, một quá trình xây dựng gian khổ, “là một công việc cực kỳ to lớn, nặng nề và phức tạp”, là “cuộc chiến đấu chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi”. Ngƣời yêu cầu, Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin |492 triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân. Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đổi mới và phát triển đất nƣớc trong Di chúc có tầm chiến lƣợc, là những chỉ dẫn quan trọng của Đảng trong hoạch định đƣờng lối, phƣơng hƣớng, xác định nhiệm vụ, kế hoạch, chính sách, chƣơng trình hành động cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nhằm đƣa đất nƣớc phát triển bền vững, nhất là trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay. Di chúc là nguồn cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phát huy tinh thần yêu nƣớc, đại đoàn kết toàn dân tộc, vƣợt qua thử thách, giành những thắng lợi vẻ vang, đƣa cả nƣớc bƣớc vào thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, theo mục tiêu dân giàu, nƣớc mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nhận xét về tƣ tƣởng đổi mới và phát triển đất nƣớc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Di chúc, GS.TS. Hoàng Chí Bảo đã viết: “Di chúc... Đó thực sự là một đại tổng kết lý luận và thực tiễn về sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và của dân tộc đã đánh thắng hai đế quốc to, là một thiết kế lý luận về đổi mới và phát triển, trù tính cho tương lai đất nước, sau khi cách mạng hoàn toàn thắng lợi đi vào thiết kế, xây dựng, phát triển kinh tế và văn hóa mà mục tiêu cao nhất là hướng tới quyền làm chủ và hạnh phúc của nhân dân” [8; tr.46]. 2.5. Di chúc là nơi chung đúc, kết tinh, hội tụ, thăng hoa và tỏa sáng tinh hoa tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người. Di chúc là nơi chung đúc, kết tinh, hội tụ, thăng hoa và tỏa sáng tinh hoa tƣ tƣởng, đạo đức, phong cách của Ngƣời. Trong Di chúc, toát lên những điểm cốt lõi trong tƣ tƣởng - (độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội); trong đạo đức - (cách mạng, cộng sản, thủy chung, trong sáng, khiêm tốn, suốt đời yêu thƣơng, trân trọng, hy sinh vì tự do, hạnh phúc con ngƣời); trong phong cách - (ngôn ngữ ngắn gọn, giản dị, sâu sắc, dễ hiểu; tƣ duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, nhìn xa trông rộng; làm việc dân chủ, khoa học, chu đáo; sống giản dị, khiêm tốn, thanh cao, có đạo đức, gần dân, vì dân...) của Ngƣời. Di chúc là sự kết đọng trái tim “lớn nặng niềm đau mặt đất”, trí tuệ “uyên thâm, uyên bác, minh mẫn, sáng suốt, nhìn xa, trông rộng), tâm hồn (cởi mở, hài hòa, nhân ái và tình nghĩa, thủy chung), đạo đức (cách mạng, cộng sản, hết lòng vì Đảng, vì dân, vì nƣớc, vì sự nghiệp cách mạng...). Trong Di chúc, Ngƣời dành (79/2.561 chữ) đề cập việc riêng. Theo Ngƣời, để tránh lãng phí thì giờ, tiền bạc của nhân dân; giữ vệ sinh chung; tiết kiệm đất cho sản xuất nông nghiệp, Ngƣời yêu cầu: “Sau khi tôi đã qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí thì giờ và tiền bạc của nhân “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 493| dân” [6; tr.623]. Cả cuộc đời Ngƣời hy sinh cho Đảng, cho nhân dân và dân tộc; khi mất đi đến “thân xác” của mình, Ngƣời cũng muốn hiến dâng cho Đảng, cho nhân dân và dân tộc. Nếu sự toàn vẹn đã khó tìm thấy trên cuộc đời này, thì sự trọn vẹn lại càng tìm khó khăn hơn. Ngƣời đã cống hiến đến tận cùng, cống hiến trọn vẹn đời mình cho dân, cho nƣớc. Ngƣời bày tỏ tiếc nuối: “Suốt đời tôi hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa” [6; tr.623]. Ngƣời nêu lên mong muốn cuối cùng: "Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới" [6; tr.624]. Xúc động về những lời căn dặn về việc riêng, mong muốn cùng của Ngƣời, nhà thơ Vũ Quần Phƣơng, viết: “Lần đầu tiên Bác nói đến việc riêng/ Cả nước khóc nghe những lời