Bài giảng Phần 1 Lý thuyết kinh tế quốc tế - Chương 3: Lý thuyết Hiện đại

GV: NGUYEN HUU LOC 1 Lyù thuyeát Hieän ñaïi:ùù áá ää ïï # Lyùù thuyeáát chuaåån. # Cung-caààu; ñöôøøng cong ngoaïïi thöông; ñieààu kieään thöông maïïi. # Lyùù thuyeáát H-O. # Lyùù thuyeáát H-O-S. GV: NGUYEN HUU LOC 2 Lyù thuyeát chuaån • 1/ Chi phí cô hoäi taêng: quoác gia phaûi ñaùnh ñoåi caøng luùc caøng nhieàu moät loaïi sp naøo ñoù ñeå coù ñuû taøi nguyeân saûn xuaát moät ñôn vò saûn phaåm ñang xeùt. GV: NGUYEN HUU LOC 3 YÙ nghóa kinh teá: Nguoàn löïc quoác gia höûu haïn neân chi phí cô hoäi taêng GV: NGUYEN HUU LOC 4 Holland: 10th agricutural economy Tulip: saûn phaåm chuyeân moân hoaù xuaát khaåu cuûa Haø lan • Khi saûn xuaát chuyeân moân hoaù moät sp daønh cho xuaát khaåu: caàu nguoàn löïc vaø caùc yeáu toá söû duïng ñeå sx caøng taêng daån ñeán yeáu toá sx ñoù bò khan hieám. • Vieäc thay theá baèng caùc yeáu toá sx khaùc hoaëc nguoàn löïc thay theá trôû neân khoâng phuø hôïp: löôïng thay theá phaûi nhieàu hôn => chi phí cô hoäi taêng daàn. GV: NGUYEN HUU LOC 6 GV: NGUYEN HUU LOC 7 • YÙ nghóa toaùn hoïc: • • Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng sx trôû thaønh ñöôøng cong loûm veà goùc toaï ñoä theå hieän ñöôïc chi phí cô hoäi taêng. GV: NGUYEN HUU LOC 8 GV: NGUYEN HUU LOC 9 „ Ñònh löôïng: tæ leä di chuyeån bieân (the Marginal Rate of Transformation) „ MRT xy : tæ leä di chuyeån bieân x ñoái vôùi y laø löôïng sp Y quoác gia phaûi ñaùnh ñoåi ñeå coù theå sx theâm moät ñôn vò sp X. „ MRT xy = dY/dX = tgα : ñoä doác ñöôøng giôùi haïn khaû naêng sx taïi ñieåm sx. „ Khi chuyeân moân hoaù X taêng daàn: tgα taêng leân dY/dX taêng => chi phí cô hoäi cuûa X taêng. GV: NGUYEN HUU LOC 10 Ñöôøng cong baøng quan • # Bieåu dieån nhöõng toå hôïp khaùc nhau cuûa 2 loaïi sp maø saûn löôïng coù möùc ñoä thoaû maûn töông ñöông cho ngöôøi tieâu duøng: hoï seû baøng quan trong vieäc löïa choïn sp naøo toát hôn. • # Ñònh tính: laø ñöôøng cong beà loài höôùng veà goùc toaï ñoä. GV: NGUYEN HUU LOC 11 Tính chaát: • - Caøng cao veà höôùng phaân giaùc oxy laø sp coù möùc ñoä thoaû maûn lôùn hôn. • - Heä soá goùc aâm vaø khoâng caét nhau. • - Caùc quoác gia khaùc nhau coù heä ñöôøng baøng quan khaùc nhau veà hình daïng vaø vò trí. GV: NGUYEN HUU LOC 12 • Ñònh löôïng: Tyû leä thay theá bieân. • MRSxY = dY/dX laø soá sp Y phaûi ñaùnh ñoåi ñeå thay theá tieâu duøng cho 1 ñv sp X. • MRSxY = tgα = heä soá goùc vôùi ñöôøng baøng quan taïi ñieåm tieâu duøng. GV: NGUYEN HUU LOC 13 Caân baèng trong nöôùc khi chöa coù ngoaïi thöông. 3 3 3 α = 300 α’ = 600 GV: NGUYEN HUU LOC 14 Cô sôû vaø Moâ hình maäu dòch # Traïng thaùi caân baèng khi chöa coù maäu dòch xaûy ra khi ñöôøng cong baøng quan cao nhaát tieáp xuùc vôùi ñöôøng giôùi haïn khaû naêng sx taïi moät tieáp ñieåm: A ôû QG 1 vaø A’ taïi QG2. # Heä soá goùc tieáp tuyeán laø chi phí cô hoäi dY/dX. • Do caân baèng treân ñöôøng giôùi haïn khaû naêng sx neân chi phí cô hoäi laø giaù sp so saùnh caân baèng (see Microeconomics ch3): dY/dX =ø Px/PY. # Moâ hình: • do PA (Px/PY)A < (PX/PY)A’ • Quoác gia 1 xuaát khaåu X vaø nhaäp khaåu Y. • Quoác gia 2 xuaát khaåu Y vaø nhaäp khaåu X. Moâ hình maäu dòch: • QG1 chuyeân moân hoaù X: X taêng => heä soá goùc taêng daàn vì chi phí cô hoäi cuûa X taêng => Px/Py taêng: giaù X taêng töông ñoái so vôùi Y: lôïi theá ss X giaûm daàn. • QG 2 chuyeân moân hoaù Y: Y taêng => goùc ñoái vôùi Y taêng, dX/dY taêng theo vì chi phí cô hoäi cuûa Y taêng. Py/Px taêng: giaù Y taêng töông ñoái so vôùi X: lôïi theá ss Y giaûm daàn. • Khi dY/dX = PX/PY ngang nhau ôû 2 QG : ngöøng chuyeân moân hoaù (vì neáu tieáp tuïc seû laø sx keùm hieäu quaû so vôùi RoW: muoán XK phaûi caàn trôï caáp). • Taïi B vaø B’ caû 2 quoác gia baét ñaàu coù ngoaïi thöông: giaù PB = PB’ neân laø giaù taïi thò tröôøng theá giôùi PW. GV: NGUYEN HUU LOC 15 GV: NGUYEN HUU LOC 16 Lôïi ích töø ngoaïi thöông vôùi chi phí cô hoäi taêng: caû 2 QG ñeàu tieâu duøng taïi ñieåm naèm treân ñöôøng baøng quan cao hôn Lôïi ích maäu dòch • Caû hai GQ phaûi XNK theo giaù chung taïi thò tröôøng theá giôùi Pw. • Tyû leä trao ñoåi laø dY/dX = goùc EBC : coù tgα = 1 • Tam giaùc maäu dòch laø ECB vaø E’C’B’. • Sau ngoaïi thöông caû 2 QG ñeàu coù lôïi ích chaéc chaén vì PB vaø PB’ laø 2 tieáp tuyeán => moïi ñieåm trao ñoåi ñeàu daån ñeán ñieåm môùi treân Pw: naèm ngoaøi ñöôøng GH khaû naêng sx. GV: NGUYEN HUU LOC 17 GV: NGUYEN HUU LOC 18 Lôïi ích maäu dòch do trao ñoåi: A => T Lôïi ích maäu dòch do chuyeân moân hoaù: T => E GV: NGUYEN HUU LOC 19 Lôïi ích töø ngoaïi thöông töø cô sôû thò hieáu khaùc nhau-giôùi haïn khaû naêng SX nhö nhau: PA QG1 xk X, QG2 xk Y taïi möùc giaù theá giôùi PW=PB’. GV: NGUYEN HUU LOC 20 Phaân tích cung-caàu: „ Laø phöông phaùp xaùc ñònh giaù caû so saùnh caân baèng Px/PY nhôø phaân tích cung xuaát khaåu cuûa moät nöôùc vaø caàu nhaäp khaåu cuûa nöôùc khaùc. „ Quoác gia 1 coù PA = PX/PY thaáp => coù lôïi theá caïnh tranh sx X, ñöôøng cung xk S vôùi ñoä doác döông. „ Quoác gia 2 coù PA’ = PX/PY cao => khoâng coù lôïi theá caïnh tranh sx X, ñöôøng cung caàu nk D vôùi ñoä doác aâm. GV: NGUYEN HUU LOC 21 Caân baèng ngoaïi thöông cuûa saûn phaåm X khi cung xuaát khaåu S caét caàu nhaäp khaåu D taïi E GV: NGUYEN HUU LOC 22 Ñöôøng cong ngoaïi thöông • # Cho bieát soá löôïng 1 loaïi haøng xk maø quoác gia ñeà nghò trao ñoåi ñeå laáy moät soá löôïng haøng nhaäp khaåu töông öùng vôùi caùc bieán ñoäng khaùc nhau cuûa ñieàu kieän thöông maïi ToT (hay giaù xuaát nhaäp khaåu theá giôùi). • # Laø haøm ña bieán: bieán giaù PE (ToT) ño baèng heä soá goùc caùt tuyeán = tgα ; hai bieán löôïng xuaát vaø nhaäp khaåu laø hình chieáu giao ñieåm PE vôùi ñöôøng cong ngoaïi thöông xuoáng truïc ox vaø oy. GV: NGUYEN HUU LOC 23 Caùch veû ñöôøng cong ngoaïi thöông Quoác gia 1 GV: NGUYEN HUU LOC 24 Caùch veû ñöôøng cong ngoaïi thöông Quoác gia 2 GV: NGUYEN HUU LOC 25 Giaù so saùnh caân baèng treân thò tröôøng theá giôùi khi coù ngoaïi thöông: PB = dY/dX = PX/PY = tg(EOG) GV: NGUYEN HUU LOC 26 Ñieàu kieän thöông maïi: N - Terms of Trade. • # N laø tyû soá giöûa giaù haøng xuaát khaåu Px vaø giaù haøng nhaäp khaåu PM. • N = (Px/PM)* 100% • # N ñöôïc tính baèng %vaø phaûi choïn naêm goác (base year) coù N = 1. • Khi N > 1: ToT taêng- ñieàu kieän thöông maïi caûi thieän (improve)- lôïi ích QG taêng. • Khi N< 1: ToT giaûm- ñieàu kieän thöông maïi suy thoaùi (detereorate) – QG bò thieät haïi. GV: NGUYEN HUU LOC 27 • # Khi 2 QG (DCs – LDCs) buoân baùn vôùi nhau thì • NDCs = 1 / NLDCs. • # LDCs luoân luoân coù xu höôùng giaûm ToT vì giaù haøng sô cheá giaûm vaø khoâng oån ñònh - hoï luoân gaêp khoù khaên trong thöông maïi quoác teá : vôùi löôïng haøng XK khoâng ñoåi, khoái löôïng haøng nhaäp khaåu ngaøy caøng ít hôn. Giaûi phaùp: coâng nghieâp hoaù hoaëc bình oån giaù XK. GV: NGUYEN HUU LOC 28 GV: NGUYEN HUU LOC 29 ToT caùc nöôùc LDCs coù xu höôùng giaûm GV: NGUYEN HUU LOC 30 Ñieàu kieän thöông maïi quoác noäi • # Domestic ToT laø tyû soá giöûa giaù haøng coâng nghieäp vaø haøng noâng saûn trong moät nöôùc. • # Domestic ToT ño möùc ñoä coâng nghieäp hoaù moät nöôùc. Khi domestic ToT taêng: haøng coâng nghieäp taêng giaù töông ñoái GV: NGUYEN HUU LOC 31 Domestic Terms of trade in USA Nguoàn löïc saûn xuaát voán coù lyù thuyeát Heckscher-Ohlin GV: NGUYEN HUU LOC 33 Caùc giaû thieát • * Chæ 2 nöôùc, 2 saûn phaåm vaø 2 nhaân toá saûn xuaát. • * Caùc QG coù cuøng trình ñoä kyõ thuaät – coâng ngheä. • * Sản phẩm X laø thaâm duïng lao ñoäng, sản phẩm Y thaâm duïng tö baûn. • * Nation 1 labour abundance, Nation 2 capital abundance •* Thò hieáu tieâu duøng & culture ôû 2 nöôùc gioáng nhau Mozambique Boswana GV: NGUYEN HUU LOC 35 * Tyû suaát lôïi nhuaän khoâng ñoåi theo qui moâ. * Chuyeân moân hoaù khoâng hoaøn haûo trong sx ôû 2 nöôùc. * Caïnh tranh hoaøn haûo trong 2 saûn phaåm vaø treân thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát. * Caùc yeáu toá SX coù theå di chuyeån trong moät nöôùc nhöng khoâng coù sö di chuyeån nguoàn löïc quoác teá. * Töï do hoaù maäu dòch- khoâng chi phí vaän taûi, thueá quan vaø NTBs. GV: NGUYEN HUU LOC 36 Yeáu toá thaâm duïng: Y laø thaâm duïng tö baûn khi (K/L)Y > (K/L)x GV: NGUYEN HUU LOC 37 Yeáu toá dö thöøa (hay doài daøo) • Quoác gia 1 laø doài daøo lao ñoäng khi: • 1/ Tyû soá toång lao ñoäng vaø toång tö baûn trong nöôùc lôùn hôn tyû soá naày ôû nöôùc khaùc. • 2/ Tyû soá giaù caû lao ñoäng vaø giaù caû tö baûn (PL/ Pk = w/r) laø thaáp hôn ôû nöôùc tham gia ngoaïi thöông. GV: NGUYEN HUU LOC 38 Hình daïng ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát, do nguoàn löïc voán coù chi phoái, seû quyeát ñònh lôïi theá caïnh tranh do giaù so saùnh caân baèng thaáp hôn. GV: NGUYEN HUU LOC 39 Phaùt bieåu lyù thuyeát H-O: • # Caùc nöôùc coù xu höôùng xuaát khaåu caùc saûn phaåm thaâm duïng caùc yeáu toá sx maø QG ñoù dö thöøa töông ñoái vaø nhaäp khaåu caùc sp thaâm duïng caùc yeáu toá sx maø QG khan hieám töông ñoái. GV: NGUYEN HUU LOC 40 • Ngoaïi thöông treân cô sôû nguoàn löïc saûn xuaát voán coù laø doài daøo seû laøm caùc quoác gia tham gia thu ñöôïcnhieàu lôïi ích. GV: NGUYEN HUU LOC 41 Lôïi ích ngoaïi thöông treân cô sôû doài daøo nguoàn löïc voán coù cuûa caùc nöôùc: tieâu duøng treân ñöôøng baøng quan cao hôn. GV: NGUYEN HUU LOC 42 GV: NGUYEN HUU LOC 43 Moâ hình H-O vaø thöïc teá: Kieåm ñònh Baldwin. Source: Robert Baldwin, “Determinants of the Commodity Structure of U.S. Trade,” American Economic Review 61 (March 1971). Factor Content of U.S. in 1962 for Imports Exports K L K/L Average years of education per worker Proportion of engineers and scientists in work force 2.132.000 USD 1.876.000 USD 119 131 17.916 14.320 9,9 10,1 0,0189 0,0255 GV: NGUYEN HUU LOC 44 Giaûi thích keát quaû kieåm ñònh cuûa Balwin GV: NGUYEN HUU LOC 45 Lyù thuyeát caân baèng giaù: H-O-S • “Maäu dòch quoác teá seû daån ñeán traïng thaùi caân baèng töông ñoái vaø tuyeät ñoái tyû suaát lôïi nhuaän caùc quoác gia tham gia ngoaïi thöông”.