Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương IV: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cộng sản Việt Nam - Lê Thị Ngọc Hoa

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ CHÍNH TRỊ Đà Nẵng_2018 GIẢNG VIÊN: THS. LÊ THỊ NGỌC HOA I.Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò và bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh I. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò và bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam 1. Về sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam V. I. Lênin Hồ Chí Minh Cách mạng trước hết cần có Đảng Phong trào c«ng nh©n Phong trào yªu nưíc Chñ nghÜa M¸c–Lªnin Đảng Cộng sản Việt Nam “Chủ nghĩa Mác – Lênin kết hợp với phong trào công nhân và phong trào yêu nước đã dẫn tới việc thành lập Đảng cộng sản Đông Dương vào đầu năm 1930” ( Hồ Chí Minh toàn tập, T10, tr 8) - Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, Việt Nam đang đứng trước cuộc khủng hoảng nghiêm trọng về đường lối cứu nước. Vua Hàm Nghi Lãnh đạo PT Cần Vương Hoàng Hoa Thám với khởi nghĩa nông dân Yên Thế Phan Bội Châu với PT Đông Du Nguyễn Thái Học với KN Yên Bái Phan Châu Trinh với PT Duy Tân Trong phong trào yêu nước có tới 90% là nông dân – đồng minh tự nhiên của công nhân Tượng đài liên minh công nông tại ngã ba Bến Thuỷ - PTYN là một giá trị lâu đời, trường tồn trong lịch sử dân tộc; có trước PTCN nhưng tồn tại và phát triển tự phát. - Mặt khác trong PTYN có lực lượng trí thức, họ là cầu nối đưa CNMLN vào VN. VIỆT NAM TRÍ THỨC Cả 2 phong trào đều có mục tiêu chung là đấu tranh chống kẻ thù đế quốc thực dân, giải phóng dân tộc giành độc lập PHONG TRÀO CÔNG NHÂN MỤC TIÊU PHONG TRÀO YÊU NƯỚC GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Quy luËt ®Æc thï vÒ sù ra ®êi cña жng céng s¶n ViÖt Nam Chủ nghĩa M¸c-Lªnin Phong trµo c«ng nh©n ViÖt Nam Phong trµo yªu nước ViÖt Nam Phong trµo c«ng nh©n Chñ nghÜa M¸c-Lênin Quy luËt chung vÒ sù ra ®êi cña c¸c жng Céng s¶n C¬ së cña luËn ®iÓm Néi dung luËn ®iÓm жng Céng s¶n ViÖt Nam lµ s¶n phÈm cña sù kÕt hîp: CN M¸c-Lªnin víi phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc ViÖt Nam Ý nghĩa Quan điểm của Hồ Chí Minh về sự ra đời của Đảng Cộng sản ở Việt Nam hết sức đúng đắn và sáng tạo, góp phần bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin về sự ra đời của Đảng Cộng sản ở một nước thuộc địa nửa phong kiến Đặt cơ sở lý luận – thực tiễn cho chiến lược đại đoàn kết dân tộc Có ý nghĩa lớn cho các nước có hoàn cảnh lịch sử như Việt Nam 2. Vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam a. Cơ sở khoa học của luận điểm “Không có một tổ chức vững vàng lãnh đạo thì không thể có phong trào cách mạng vững chắc được” Các phong trào đấu tranh của nhân dân ta diễn ra quyết liệt, sôi nổi nhưng đều thất bại tất cả các giai cấp: địa chủ phong kiến, nông dân, tư sản đều không có khả năng lãnh đạo cách mạng Thực tiễn khảo sát sự thành bại của các cuộc cách mạng trên thế giới: cách mạng tư sản Pháp, cách mạng tư sản Mỹ, Cách mạng tháng Mười Nga * Chủ nghĩa Mác - Lênin * Thực tiễn cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới b. Quan điểm Hồ Chí Minh - Hồ Chí Minh khẳng định sự cần thiết phải có Đảng lãnh đạo - Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định hàng đầu mọi thắng lợi của cách mạng Luận điểm trên của Hồ Chí Minh đến nay vẫn còn nguyên giá trị: Nếu không có sự lãnh đạo của Đảng; nhận thức sai lệch về vai trò lãnh đạo của đảng sẽ rơi vào âm mưu của các thế lực thù địch (điều 4 ,Hiến pháp, 1980); buông lỏng sự lãnh đạo sẽ đánh mất niềm tin, cách mạng đi chệch hướng dẫn đến thất bại; do đó phải đổi mới chỉnh đốn Đảng b. Quan điểm Hồ Chí Minh 3. Bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam Chủ nghĩa Mác – Lênin: Đảng Cộng sản mang bản chất giai cấp công nhân “Những người cộng sản luôn đại biểu cho lợi ích của toàn bộ phong trào. Vậy là, về mặt thực tiễn, những người cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất trong các Đảng công nhân ở tất cả các nước, là bộ phận luôn thúc đẩy phong trào tiến lên về mặt lý luận. Họ hơn bộ phận còn lại của giai cấp vô sản ở chỗ là họ hiểu rõ những điều kiện, tiến trình và kết quả chung của phong trào vô sản” Quan điểm Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản chất giai cấp công nhân đồng thời cũng là Đảng của nhân dân lao động và của dân tộc Về thành phần: Đảng kết nạp những công nhân, nông dân, trí thức thật hăng hái, thật giác ngộ cách mạng, trong đó giai cấp công nhân giữ vai trò lãnh đạo Về lý luận: Đảng theo chủ nghĩa Mác-Lênin. Về mục đích của Đảng: giành độc lập dân tộc để đi tới xã hội cộng sản. Về nguyên tắc xây dựng Đảng: theo các nguyên tắc xây dựng Đảng kiểu mới của Lê-nin ( 5nguyên tắc: Tập trung dân chủ; Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; phê bình và tự phê bình; kỷ luật nghiêm minh tự giác; đoàn kết thống nhất trong Đảng). Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản chất giai cấp công nhân Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản chất giai cấp công nhân đồng thời cũng là Đảng của nhân dân lao động và của dân tộc Trong báo cáo chính trị đọc tại Đại hội II của Đảng (2/1951) Hồ Chí Minh nêu rõ: “Trong lúc này quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam là một. Chính vì Đảng Lao động Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động cho nên nó phải là Đảng của dân tộc Việt Nam” Ý nghĩa Xác lập cơ sở xã hội của Đảng không chỉ là giai cấp công nhân mà còn là cả dân tộc Việt Nam Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp trong quá trình rèn luyện Đảng ta Quán triệt sâu sắc nguyên lý xây dựng Đảng kiểu mới của Lênin 4. Quan điệm về Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền * Mục đích lý tưởng của Đảng cầm quyền Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 7, tr.498 Đảng cầm quyền, dân là chủ Dân muốn làm chủ thì phải theo Đảng. Mỗi người dân phải biết lợi ích và bổn phận của mình tham gia vào xây dựng chính quyền * Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là đầy tớ trung thành của nhân dân - Với vị thế người lãnh đạo Đảng phải đề ra đường lối đúng đắn để lãnh đạo nhân dân nhằm đem lại độc lập cho dân tộc, tự do, ấm no và hạnh phúc cho nhân dân Toàn Đảng cũng như mỗi đảng viên phải là những người có tài, có đức Đảng phải chăm lo đến đời sống nhân dân Đảng phải sâu sát, gắn bó mật thiết với nhân dân, lắng nghe ý kiến của dân, khiêm tốn, học hỏi nhân dân, và chịu sự kiểm soát của nhân dân - Với vị thế là đầy tớ Phải trung thành với lợi ích của nhân dân, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân “Đã phụng sự nhân dân, thì phải phụng sự ra trò. Nghĩa là việc gì có lợi cho dân phải làm cho kỳ được. Việc gì có hại cho dân, thì phải hết sức tránh” 1. Xây dựng Đảng – Quy luật tồn tại và phát triển của Đảng Đảng phải thường xuyên tự xây dựng Thứ nhất, những khuyết điểm, thiếu sót trong Đảng là việc bình thường. Vì vậy, chỉnh đốn Đảng không phải là giải pháp tình thế mà là một công việc thường xuyên. Một là, Khi Đảng mắc sai lầm, khuyết điểm hoặc gặp khó khăn, chỉnh đốn Đảng giúp cán bộ đảng viên củng cố lập trường, quan điểm, bình tĩnh sáng suốt, không bi quan dao động Hai là, Khi cách mạng trên đà thắng lợi, chỉnh đốn Đảng giúp Đảng xây dựng những quan điểm tư tưởng cách mạng, khoa học, ngăn ngùa chủ quan, tự mãn, lạc quan tếu và bệnh “kiêu ngạo cộng sản’’ Ba là, Khi cách mạng chuyển sang giai đoạn mới, chỉnh đốn Đảng giúp Đảng nâng cao tầm lãnh đạo cả về chính trị, chuyên môn đảm bảo cho Đảng luôn giữ được vai trò tiên phong Thứ hai, xây dựng chỉnh đốn Đảng được chế định bởi sự phát triển không ngừng của sự nghiệp cách mạng. Thứ ba, xây dựng hỉnh đốn Đảng là cơ ội để cán bộ, đảng viên tự rèn luyện, tu dưỡng tốt hơn để có thể hoàn thành các nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó 2. Nội dung công tác xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam a. Xây dựng Đảng về tư tưởng lý luận - Tiếp nhận và vận dụng chủ nghiã Mác – Lênin Hồ Chí Minh lưu ý: Một là, việc học tập, nghiên cứu, tuyên truyền CN Mác – Lênin phải luôn phù hợp với từng đối tượng Hai là, việc vận dụng CN Mác – Lênin phải luôn phù hợp với từng hoàn cảnh Ba là, học tập kinh nghiệm các Đảng khác trên thế giới và thường xuyên tổng kết thực tiễn cách mạng Việt Nam Bốn là, Đảng phải tăng cường đấu tranh để bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin b. Xây dựng Đảng về chính trị Xây dựng đường lối chính trị, bảo vệ chính trị, xây dựng và thực hiện các nghị quyết, xây dựng và phát triển hệ tư tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trịtrong đó xây dựng đường lối chính trị là vấn đề cốt tử trong sự tồn tại và phát triển của Đảng. c. Xây dựng Đảng về tổ chức, bộ máy, công tác cán bộ * Hệ thống tổ chức của Đảng - Hệ thống tổ chức của Đảng phải chặt chẽ, có tính kỷ luật cao từ Trung ương đến cơ sở - Hồ Chí Minh rất coi trọng vai trò của chi bộ trong hệ thống tổ chức Đảng + Chi bộ là hạt nhân, quyết định đến chất lượng lãnh đạo của Đảng + Là môi trường tu dưỡng, rèn luyện và cũng là nơi giám sát đảng viên + Chi bộ có vai trò quan trọng trong việc gắn kết giữa Đảng với quần chúng nhân dân * Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng - Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt cơ bản và quan trọng nhất của Đảng. Tập trung: đảm bảo sự thống nhất về tư tưởng, tổ chức và hoạt động. Tập trung là thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, tất cả đảng viên phục tùng vô điều kiện nghị quyết của Đảng Dân chủ: là mở rộng ý kiến trong Đảng, phát huy được sáng kiến của mọi cán bộ đảng viên Mối quan hệ giữa tập trung và dân chủ: có mối quan hệ thống nhất, biện chứng. Tập trung trên nền tảng dân chủ, dân chủ dưới sự chỉ đạo của tập trung * Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng - Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách Tập thể lãnh đạo: là dân chủ, tránh được tệ độc đoán chuyên quyền Cá nhân phụ trách: là tập trung, tránh được tệ bừa bãi, vô chính phủ nên công việc sẽ trôi chảy Mối quan hệ giữa tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách: có mối quan hệ mật thiết, luôn đi đôi với nhau * Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng - Tự phê bình và phê bình “muốn đoàn kết chặt chẽ thì phải thật thà tự phê bình và phê bình, thành khẩn phê bình đồng chí và những người xung quanh, tự phê bình và phê bình để cùng nhau tiến bộ, để đi đến càng đoàn kết” Phim Đảng nhận khuyết điểm sau cải cách ruộng đất * Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng - Kỷ luật nghiêm minh và tự giác “Kỷ luật này là do lòng tự giác của đảng viên về nhiệm vụ của họ đối với Đảng” “Mỗi đảng viên cần phải làm kiểu mẫu phục tùng kỷ luật của Đảng, mà cả kỷ luật của các đoàn thể nhân dân và của cơ quan chính quyền cách mạng” Bút tích Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh - Đoàn kết thống nhất trong Đảng * Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng Hồ Chí Minh toàn tập, t12, tr.510 * Cán bộ, công tác cán bộ của Đảng Vị trí, vai trò của cán bộ trong sự nghiệp cách mạng “Cán bộ là gốc của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém” Cán bộ là “tiền vốn của đoàn thể”. Có vốn mới làm ra lãi, bất cứ chính sách, công tác gì nếu có cán bộ tốt thì thành công, tức là có lãi, không có cán bộ tốt thì hỏng việc, tức là lỗ vốn Tiêu chuẩn án bộ: có đủ đức và tài, phẩm chất và năng lực, trong đó đức là phẩm chất gốc Công tác án bộ d. Xây dựng Đảng về đạo đức Theo Hồ Chí Minh: “Một đảng chân chính cách mạng phải có đạo đức. Đạo đức tạo nên uy tín, sức mạnh của Đảng, giúp Đảng đủ tư cách lãnh đạo, hướng dẫn quần chúng nhân dân”. Kết luận * Sáng tạo lý luận của Hồ Chí Minh - Về sự hình thành Đảng Cộng sản Việt Nam - Về bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam - Lý luận về Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền - Quan niệm xây dựng Đảng về đạo đức * Ý nghĩa của việc học tập • Thấy rõ vai trò lãnh đạo không thể thiếu được của Đảng trong cách mạng Việt Nam. • Tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng. • Tham gia thực hiện đường lối, chính sách của Đảng; tham gia xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về mọi mặt. • Có phương hướng phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.