Giải pháp kết nối doanh nghiệp với nhà trường giai đoạn 2015-2020

Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2015 59 GIẢI PHÁP KẾT NỐI DOANH NGHIỆP VỚI NHÀ TRƢỜNG GIAI ĐOẠN 2015-2020 ThS. Đinh Gia Tuấn Phòng Công tác Học sinh-sinh viên, Trường Đại học Xây dựng Miền Trung Tóm tắt: Công tác đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và đào tạo theo nhu cầu xã hội muốn đạt kết quả tốt thì cần phải có các biện pháp thúc đẩy liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp. Việc phối hợp, hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp là nhiệm vụ và quyền lợi của cả hai bên và phải được duy trì thường xuyên. Trong bài viết này, tác giả phân tích và đề xuất các giải pháp hiện hữu nhằm kết nối doanh nghiệp với nhà trường mang lại hiệu quả cao. Từ khóa: Liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường. Trong công tác đào tạo trong thời gian qua, ngoài việc cung cấp kiến thức chuyên môn và hướng nghiệp cho sinh viên hiểu về môi trường làm việc, nhà trường rất quan tâm đến công tác nghiệp vụ nhằm đáp ứng ngày càng cao nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp và xã hội. Để thực hiện tốt công tác kết nối doanh nghiệp với nhà trường cần phải nhìn nhận sự cần thiết trong trong hợp tác liên kết doanh nghiệp và phát huy hơn nữa một số giải pháp cụ thể như sau: 1. Sự cần thiết phải có sự hợp tác, liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trƣờng Nhà trường là nơi đã và đang đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của một tỉnh, một khu vực, một quốc gia hay công đồng Quốc tế. Với sự phát triển của mạng lưới các trường Đại học, Cao đẳng như hiện nay thì nguồn nhân lực có trình độ cao, có khao khát cống hiến không thiếu nhưng lại không đáp ứng đủ nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh trong lĩnh vực sản xuất, các khu công nghiệp, các doanh nghiệp nước ngoài có nhà máy tại Việt Nam. Vì vậy việc liên kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng trong công tác đào tạo nguồn nhân lực phục vụ tốt, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và đáp ứng nhu cầu xã hội. Nhà trường là nơi đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động nói chung và cho các doanh nghiệp nói riêng, việc nắm bắt nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp cũng như nhu cầu của nền kinh tế sẽ giúp nhà trường có các định hướng trong công tác đào tạo và các hoạt động của nhà trường. Sự chủ động của nhà trường trong công tác tiếp cận nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp và nhu cầu của thị trường lao động sẽ tạo mối gắn kết, hiểu biết và từ đó sản phẩm đào tạo của nhà trường mới đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp, nhu cầu của xã hội. Bên cạnh đó để doanh nghiệp có được đội ngũ lao động tốt để phục vụ tốt cho chiến lược hoạt động của mình, đáp nhu cầu mở rộng sản xuất, kinh doanh, đổi mới công nghệ giúp doanh nghiệp có thể cạnh tranh trên thị trường nhất là trong giai đoạn hội nhập các nền kinh tế của các nước như hiện nay. Doanh nghiệp quảng bá, định hướng nghề Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2015 60 nghiệp, tìm kiếm lao động trên thị trường lao động, tìm kiếm các nguồn lực trẻ từ các trường Đại học, Cao đẳng, Trung cấp từ đó có thể tìm ra ứng viên tốt phù hợp với chiến lược hoạt động của doanh nghiệp. Nếu cần doanh nghiệp có thể đặt hàng đào tạo nguồn nhân lực cho nhà trường theo yêu cầu công việc của doanh nghiệp từ đó có thể nâng cao hiệu quả của nguồn lao động sau khi đào tạo. Một trường Đại học có triển vọng và phát triển mạnh khi tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp tìm được việc làm tại trường đó ngày càng cao. Tại các trường Đại học khi các doanh nghiệp đến tuyển dụng và khi được hỏi đa số sinh viên đều mong muốn được làm việc trong một môi trường chuyên nghiệp, năng động, lương cao Tuy nhiên có một thực tế là sinh viên trong quá trình học tập tại trường mới chỉ tiếp xúc với kiến thức hàn lâm trong sách vở chưa có điều kiện tiếp xúc nhiều với thực tế. Vì vậy nên khi tuyển dụng yếu tố kinh nghiệm cũng không phải là tiêu chí quan trọng trong việc tuyển chọn nhân tài của một số doanh nghiệp. Nhưng điều mà doanh nghiệp băn khoăn nhất khi tuyển dụng là đa số sinh viên dù có nguyện vọng làm việc nhưng lại chưa sẵn sàng bước chân vào môi trường công việc, rất ít trong số đó quan tâm đến cơ hội đào tạo tại doanh nghiệp mà họ đang ứng tuyển hay triển vọng phát triển của bản thân, các kế hoạch của doanh nghiệp trong thời gian tới, mà doanh nghiệp thường nhận được những băn khăn, các câu hỏi về chế độ, lợi ích của họ khi tham gia vào doanh nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu là do các sinh viên không tự tin về khả năng giao tiếp, khả năng chuyên môn, ngoại ngữ và các khả năng khác của mình. Nhiều sinh viên đã sắp sửa tốt nghiệp nhưng vẫn chưa thể định hướng cho con đường sự nghiệp của mình là mình ra trường mình làm việc gì, sẽ tham gia ứng tuyển vào doanh nghiệp nào, vị trí ứng tuyển là gì? 2. Một số giải pháp để tạo mối liên kết giữa Doanh nghiệp và Nhà trƣờng Theo đề cập ở phần trên thì doanh nghiệp và nhà trường cần thiết phải hỗ trợ lẫn nhau trong công tác đào tạo nguồn nhân lực để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động và của xã hội. Hiện nay vấn đề đào tạo nguồn nhân lực để đáp ứng nhu cầu xã hội được các nước tiên tiến trên thế giới áp dụng từ rất lâu và đã mang lại hiệu quả như Mỹ, Đức, Thụy Sỹ, Singapore, Ở Việt Nam công tác hướng nghiệp thì công tác hướng nghiệp đã được nhà nước quan tâm và cụ thể hóa bằng các văn bản như quyết định 126/CP ngày 19/3/1981 của Thủ tướng Chính phủ về công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông và sử dụng học sinh các cấp THCS và THPT ra trường qui định; Luật Giáo dục năm 2005; Quyết định số 68/2008/QĐ-BGD&ĐT ngày 09/12/2008 về việc ban hành Quy định về công tác hướng nghiệp, tư vấn việc làm trong các cơ sở GD ĐH và TCCN; Quyết định số 955/QĐ-BGD ĐT, ngày 17/2/2009 về việc tổ chức lại Trung tâm Lao động – Hướng nghiệp thành Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và Cung ứng nhân lực ... Từ năm 2008 các cơ sở giáo dục, các doanh nghiệp đã thành lập Trung Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2015 61 tâm Hỗ trợ đào tạo và Cung ứng nhân lực, Trung tâm hỗ trợ sinh viên, Trung tâm hỗ trợ sinh viên và quan hệ doanh nghiệp nhằm mục đích hỗ trợ đào tạo, tổ chức nghiên cứu, điều tra phân tích và dự báo nhu cầu nhân lực phục vụ cho việc xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực của ngành, tăng cường sự phối hợp với các cơ sở đào tạo, với các đơn vị sử dụng lao động, làm cầu nối liên kết giữa nhà trường - doanh nghiệp - nhà nước, người dạy - người học - người sử dụng lao động. Hỗ trợ cung ứng và xuất khẩu nhân lực, phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành, địa phương tổ chức khảo sát, đánh giá chất lượng, khả năng đáp ứng yêu cầu của người lao động, tập hợp nhu cầu nhân lực theo đặt hàng của các đơn vị sử dụng lao động để tham mưu xây dựng kế hoạch đào tạo và cung ứng nhân lực. Hiện nay chỉ mới có một số trường ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đã thành lập các các đơn vị chức năng phụ trách công tác tư vấn hướng nghiệp và việc làm cho sinh viên; ở khu vực Miền Trung - Tây Nguyên thì có một số cơ sở đào tạo đã và đang bắt đầu hoặc chưa có động thái gì cho việc thực hiện mối liên kết giữa nhà trường - doanh nghiệp - nhà nước, người dạy - người học - người sử dụng lao động. Đây là điều đang còn nhiều bất cập hiện nay. Để có được sự hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp chúng ta nên có những định hướng cụ thể như sau: 2.1. Về phía nhà trƣờng Nhà trường nên có khung đào tạo chung hướng đến nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp. Thường xuyên điều chỉnh chương trình đào tạo giúp sinh viên cập nhật được xu hướng mới trong khoa học công nghệ đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp và xã hội. Để làm điều này cần có các cuộc hội thảo giữa các doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo, các cuộc thăm dò ý kiến, các đợt điều tra khảo sát ... Hiện nay tại các cơ sở đào tạo Đại học và Cao đẳng đã phân công cán bộ phụ trách hay thành lập đơn vị chức năng trực tiếp thực hiện công tác tư vấn hướng nghiệp, việc làm. Đây là một hoạt động tích cực cần được phát triển hơn nữa trong thời gian sắp tới. Nhà trường cần xác định việc hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp cần được tổ chức lâu dài và thường niên, tránh làm theo kiểu mùa vụ. Trong các kỳ thực tập, nhà trường và doanh nghiệp cần hợp tác để tăng tính thực tế trong quá trình đào tạo và phát huy được lợi ích của loại hình đào tạo mà nhà trường đặt ra. Nhà trường cần thông báo những yêu cầu, mục tiêu chương trình đào tạo, mục tiêu thực tập cho các doanh nghiệp để doanh nghiệp có thể điều chỉnh nội dung thực tập sao cho phù hợp cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên trong việc học cũng như việc tiếp nhận kiến thức thực tiễn của sinh viên, sinh viên sẽ cảm nhận được sự khác biệt rõ ràng hơn giữa môi trường học tập và làm việc, tránh tình trạng bỡ ngỡ khi đi ứng tuyển và khi làm việc, đồng thời các bạn sẽ có thể phần nào nhận biết được thế mạnh của mình, doanh nghiệp cũng có cơ hội tiếp cận và lựa chọn nhân lực cho mình được tốt hơn. Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2015 62 2.2. Về phía doanh nghiệp Nhà trường có thể yêu cầu hỗ trợ từ phía doanh nghiệp trong công tác đào tạo của mình, chẳng hạn như việc yêu cầu và mời doanh nghiệp chuẩn bị các bài nói chuyện với sinh viên về chuyên ngành mà các sinh viên đang theo học. Ví dụ doanh nghiệp chuyên về lĩnh vực nguyên vật liệu xây dựng, lĩnh vực công nghệ thi công thì phải nhắm đến đối tượng là các sinh viên sẽ tốt nghiệp chuyên ngành kỹ thuật công trình xây dựng, cầu đường ... Qua buổi nói chuyện này các sinh viên có đam mê, tìm hiểu thêm từ đó phát triển những ý tưởng, những nghiên cứu sau này; doanh nghiệp cũng có cơ hội nói chuyện thân thiện cởi mở hơn với các sinh viên và có thể doanh nghiệp sẽ tài trợ kinh phí cho những ý tưởng, những đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên hay xa hơn là sẽ tuyển chọn được một số bạn ứng viên tiềm năng trong tương lai cho doanh nghiệp mình. Bên cạnh đó 2 bên có thể kết hợp tổ chức buổi giới thiệu doanh nghiệp và nhà trường, khoa chuyên ngành thông qua đợt tham quan, thực tập. Doanh nghiệp giới thiệu các vị trí doanh nghiệp đang cần tuyển dụng, các sinh viên sẽ cảm thấy mình được tiếp xúc sớm hơn với môi trường doanh nghiệp, cảm thấy có nhiều cơ hội việc làm cho mình hơn sau khi ra trường từ đó nỗ lực, cố gắng hơn trong học tập. Hay một giải pháp mang tính lâu dài là doanh nghiệp có thể ký hợp đồng tuyển dụng với nhà trường, hợp đồng đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp và hàng năm hỗ trợ cho các sinh viên nghiên cứu khoa học và trao học bổng cho các sinh viên có thành tích xuất sắc. Việc này càng làm cho các sinh viên có động lực phấn đấu trong học tập và biết được trong tương lai mình phải làm gì, phải có những kiến thức, kỹ năng gì để đáp ứng cho công việc đó nếu làm được điều này thì mối quan hệ liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường sẽ trở nên bền vững và phù hợp với xu thế đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp và nhu cầu của xã hội. 2.3. Khảo sát nhu cầu giữa hai bên doanh nghiệp và nhà trƣờng để có giải pháp và định hƣớng cụ thể Nhà trường là nơi đã và đang đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nhu cầu phát triển của xã hội. Thực tế cho thấy nguồn nhân lực có bằng cấp cao và có khao khát cống hiến không thiếu nhưng lại không đáp ứng đầy đủ nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp. Vậy nên việc liên kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng trong công tác đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội. Doanh nghiệp và nhà trường cần thiết phải hỗ trợ lẫn nhau trong công tác đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Sau khi đào tạo xong và đưa sản phẩm đào tạo ra thị trường thì nhà trường tăng cường những đợt khảo sát, đánh giá về mực độ hài lòng của doanh nghiệp khi sử dụng sản phẩm đào tạo của mình cũng như những góp ý trực tiếp của doanh nghiệp đang sử dụng sản phẩm đào tạo của mình để có những đổi mới, cải cái trong đề cương, chương trình đào tạo để ngày càng đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Bên cạnh đó nhà trường và doanh nghiệp thường xuyên tổ chức các đợt hội Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2015 63 thảo, hội nghị để doanh nghiệp trao đổi ý kiến, đề đạt yêu cầu của mình về tiêu chuẩn, năng lực của các vị trí mình cần tuyển dụng. 2.4. Thành lập cơ chế phối hợp theo mô hình hợp tác giữa nhà trƣờng và doanh nghiệp Hợp tác giữa các trường đại học, cao đẳng và doanh nghiệp đang được xem là một trong những giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng đào tạo trong nhà trường và đào tạo ra những sản phẩm phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp. Sự liên kết thành công giữa doanh nghiệp và các viện, trung tâm trực thuộc trường tạo ra sự đổi mới trong nghiên cứu cũng như phát triển của doanh nghiệp hiệu quả nhờ ứng dụng các kết quả nghiên cứu của các viện và đề tài nghiên cứu của giảng viên và sinh viên để tạo ra các sản phẩm mới cho doanh nghiệp. 2.5. Tổ chức các chƣơng trình giao lƣu, kết nối với các doanh nghiệp Hàng năm nhà trường nên tổ chức các buổi tọa đàm, giao lưu, kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy các chương trình hợp tác cũng như lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp về công tác tuyển dụng và sử dụng nguồn sinh viên của nhà trường qua đó tìm kiếm giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội. Tổ chức các chương trình giao lưu kết nối kết hợp với những sự kiện lớn của doanh nghiệp và nhà trường, các chương trình hội chợ việc làm, Trung tâm hỗ trợ sinh viên và quan hệ doanh nghiệp là cầu nối quan trọng kết nối doanh nghiệp và nhà trường, doanh nghiệp và sinh viên. Bên cạnh đó nhà trường luôn chú trọng việc trang bị cho sinh viên những kiến thức thực tế bằng việc bổ sung vào chương trình đào tạo những buổi nói truyện chuyên đề giữa đại diện doanh nghiệp với các lớp sinh viên; kết thúc các học phần lý thuyết cần tổ chức giao lưu thăm quan thực tế tại doanh nghiệp. 3. Kết luận Công tác đào tạo của nhà trường luôn gắn kết với doanh nghiệp là một trong những yếu tố cấu thành chất lượng và hiệu quả của công tác đào tạo nguồn nhân lực, phù hợp với định hướng phát triển giáo dục của Đảng và nhà nước, phù hợp với xu thế hội nhập các nền kinh tế trong tương lai và đặc biệt là phù hợp với quan điểm, phương hướng lãnh đạo của Đại hội đảng viên nhà trường nhiệm kỳ 2015-2020. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] TS. Phạm Văn Sơn. Báo cáo: Hướng nghiệp, tư vấn việc làm phục vụ đào tạo theo nhu cầu xã hội, Bộ GD và ĐT tháng 6 năm 2009.